علائم و علل بيماري ms

[yasi]

[h=1]علائم و علل بيماري MS

[/h]مالتيپل اسکلروزيس (Multiple Sclerosis) که اختصارا به آن "ام اس" گفته ميشود، نوعي بيماري مزمن دستگاه اعصاب مرکزي(مغز و نخاع) است، که در اثر تخريب سلول هاي عصبي ايجاد مي گردد.

 

 

 

 

هر سلول عصبي يا نورون (neuron) از بخشي به نام جسم سلولي، شاخهاي بلند به نام "آکسون" و يک يا چند شاخه نازک و کوتاه به نام "دندريت" تشکيل شده است. اطراف آکسون و دندريتهاي هر سلول عصبي با پوشش يا غلاف مخصوصي به طور کامل احاطه شده است که به "غلاف ميلين" معروف است. وظيفه اين غلاف که تقريبا مشابه پوشش عايق اطراف سيم برق است، محافظت و کمک به افزايش سرعت انتقال پيام هاي الکتريکي است که در سراسر سلولهاي عصبي بدن جريان دارد.

 

 

صدمه ديدن غلاف ميلين اطراف سلولهاي عصبي در هر کدام از اندام هاي بدن ميتواند منجر به بروز علائم "ام اس" در آن قسمت گردد، به اين شکل که با آسيب پوشش ميلين، سرعت انتقال پيامهاي الکتريکي بسيار کاهش يافته و اين مسئله با بروز اختلال در کارکرد طبيعي آن ها همراه ميباشد.

 

 

 

 

اين تخريب زماني اتفاق ميافتد که بخشي از گلبولهاي سفيد خون(سلولهاي T،B و پلاسما سلها) که جزء سيستم ايمني بدن محسوب ميشوند و نقش دفاعي از سلولهاي بدن را دارند، از سد مغزي عبور کرده و به سيستم اعصاب مرکزي وارد شوند و به غلاف ميلين سلولهاي عصبي(به جاي عوامل بيگانه) حمله کرده و سبب آسيب و ايجاد لکههاي سخت در آن ها ميشوند. علت اين واکنش"خود ايمني" هنوز معلوم نيست.

 

http://img1.tebyan.net/big/1387/03/25320018130539686186662012511701386863242.jpg

 

 

"ام اس" به طور خاص با تخريب پوشش ميلين در عصبهاي يک منطقه از بدن شروع شده و به دنبال آن، مناطق ديگري از بدن به صورت غير قابل پيشبيني درگير ميگردد و بسته به اين که چه بخشي دچار ضايعه شده يا اندازه پلاکهاي ايجاد شده روي اعصاب به چه اندازه است، فرد مبتلا علائم گوناگوني را نشان ميدهد.

 

 

چنان چه آسيب وارده در سلولهاي مغزي باشد، حافظه، قدرت تمرکز و يادگيري مختل ميشود، ايجاد ضايعه در منطقه مخچه، با عدم تعادل در ايستادن و حرکت مشخص ميگردد و آسيب ميلين در سلولهاي عصبي نخاع، با بروز اختلال در اندامها و بافتهايي از بدن که با آن سلولهاي عصبي ارتباط دارند، همراه ميباشد.

 

 

به عبارتي با آسيب ديدن غلاف ميلين سلولهاي عصبي، انتقال پيامها به سوي مغز يا نخاع و يا از اين مراکز به اندامهاي مربوطه مختل ميگردد، به عنوان مثال پيام مربوط به حرکت دادن انگشتان دست از بين ميرود و هرگز به عضلات انگشتان دست که ظاهرا سالم نيز هستند، نميرسد و به اين ترتيب فرد قادر به تکان دادن انگشتان خود نميباشد.

 

 

http://img1.tebyan.net/big/1387/03/4015163188297314717515212418216313246115107.jpg

[h=2]علائم "ام اس":[/h]بيماري "ام اس" شامل دورههاي فعال(حاد) و غيرفعال(مزمن) است و علائم بيماري از فردي به فرد ديگر متفاوت ميباشد. درگيري و اختلالات چشمي توام با کاهش قدرت بينايي در اين بيماري معمولا شايع است.

 

 

علائم "ام اس" به طور کلي شامل ضعف و گرفتگي عضلات ، وضعيت نيمه فلجي، بيحسي، سوزن سوزن شدن و خواب رفتگي دست و پاها ، حرکات غيرارادي، لرزش، اشکال در تعادل بدن، سرگيجه، مشکل در بلع غذا، اختلال در تکلم و کاهش ديد ميباشد. گاهي گوشها دچار وز وز و يا کاهش شنوايي ميگردند و مشکلات مربوط به کنترل ادرار و کار کرد مثانه و کاهش ميل جنسي از جمله علائمي است که امکان دارد در بعضي بيماران مشاهده شود. اوج بروز اين بيماري در سنين 20 تا 40 سالگي است و در زنان بيشتر از مردان رخ ميدهد.

 

 

در حال حاضر MRI بهترين روش براي شناسايي و تشخيص اين بيماري است.

 

 

[h=2]شايع ترين نوع "ام اس":[/h]"ام اس" انواع گوناگوني دارد. شايعترين نوع آن که معمولا 75 درصد افراد، به اين نوع مبتلا ميشوند به نوع "عود کننده- فروکش کننده" معروف است. در اين نوع، حملات بيماري به طور ناگهاني ايجاد شده و بخشهايي از بدن بيماران را در گير ميکند. سپس علائم بعد از مدتي فروکش کرده و تا حدودي بهبودي ايجاد ميشود.

 

 

حمله بعدي بيماري ميتواند بعد از مدت کوتاهي باشد و يا سالها بعد اتفاق بيافتد. اغلب مدت زمان عود بيماري و حمله شديد 24 تا 48 ساعت طول ميکشد.

 

 

[h=2]علل موثر دربروز "ام اس":[/h]دانشمندان علل و عوامل گوناگوني را در بروز اين بيماري موثر دانستهاند، ولي هيچ کدام از آنها هنوز به درستي ثابت نشده است. از اين عوامل ميتوان به وضعيت سيستم ايمني بيمار، وراثت و برخي از عوامل محيطي مانند ابتلا به عفونتهاي ويروسي، موقعيت جغرافيايي محل زندگي بيمار و تاثير برخي از هورمونها اشاره کرد.

 

 

تحقيقات علمي نشان داده است، افرادي که به حملات "ام اس" دچار ميشوند، احتمالا استعداد و زمينه ابتلا را از بدو تولد به ارث بردهاند و با داشتن زمينه ارثي، وقتي بيماري در آن ها بروز ميکند که عوامل محيطي گوناگون نيز محرک ايجاد آن باشند. مطالعات علمي بروز اين بيماري را در بين سفيدپوستان بيشتر از ساير نژادها گزارش کرده اند.

 

 

در زمينه تاثير ويروسها و عفونت هاي ويروسي مانند سرخجه، اوريون، آنفلوآنزا، هپانيت B و... در ابتلا به "ام اس"، متخصصين در حال انجام تحقيقات گسترده اي ميباشند.

 

تبیان

[yasi]

[h=1]کنترل و سرکوب بيماري MS

[/h]

 

[h=2]داروهاي متداول مصرفي در ام اس:[/h]

در درمان اين بيماري از چند سري دارو استفاده ميشود، اگر چه هنوز هيچ کدام موفق به درمان قطعي نشده اند، ولي در کُند کردن روند بيماري موثر بوده و به فرد مبتلا کمک ميکند تا با علائم و مشکلات بيماري راحت تر کنار بيايد.

 

 

کورتيکواستروييدها و اينترفرونها(بتااينترفرون) از جمله داروهايي هستند که در مراحل حاد بيماري و براي به تاخير انداختن عود مجدد آن کاربرد دارند. در مراحل شديدتر، گاهي از داروهاي شيمي درماني نيز استفاده ميشود.

[h=2]روشهاي درماني مکمل:[/h]به غير از دارو درماني، از روشها و راه کارهاي ديگري نيز جهت کمک به درمان "ام اس" استفاده ميشود. يکي از اين روشها فيزيوتراپي صحيح و موثر است که بايد حتما توسط افراد متخصص در اين زمينه، صورت گيرد تا عضلات بيمار مجددا توان و قدرت خود را مانند قبل از حمله و عود علائم بيماري به دست آورند.

 

 

از آنجايي که استرسها و فشارهاي عصبي در ايجاد و عود بيماري تاثيرگذار هستند، براي کنترل علائم و کمک به بهبود شرايط بيمار، استفاده از مشاورههاي روان شناسي به جهت پيشگيري از افسردگي، اضطراب و ساير اختلالات رواني در افراد مبتلا، بسيار موثر ميباشد.

 

 

کار درماني يکي ديگر از روشهاي کمککننده در بهبود وضعيت بيمار است. به وسيله کاردرماني به بيمار آموزش داده ميشود که عليرغم مشکلات و ناتوانيهايي ايجاد شده، بتواند تا حد ممکن کارهاي روزمره خود را انجام دهد.

 

 

[h=2]آيا پيروي از يک برنامه غذايي مناسب و متعادل به کنترل علائم بيماري کمک ميکند؟[/h]

در حال حاضر هيچ رژيم غذايي مشخص براي درمان "ام اس" وجود ندارد، ولي مسلما رعايت يک الگوي غذايي کامل و متعادل براي کمک به وضعيت اين بيماران حائز اهميت است.

 

 

شواهد علمي موجود نشان ميدهد که راديکالهاي آزاد که در ايجاد بسياري از بيماريها(مانند بيماريهاي قلب و عروق، سرطانها، ديابت و...) موثر هستند، در بروز اين بيماري نيز بيتاثير نميباشند. به همين دليل شايد دريافت آنتي اکسيدانها با مقدار و دفعات مصرف مشخص، در کنترل علائم "ام اس" موثر باشد. آنتي اکسيدانها مانند ويتامينهاي C، E، بتاکاروتن و ماده معدني سلنيوم، مانند يک سپر دفاعي، بدن را تا حدود زيادي از حمله راديکالهاي آزاد حفظ ميکنند.

 

دريافت اين ترکيبات بايد زير نظر متخصصين صورت گيرد.

 

 

از آنجايي که علائم عصبي مربوط به کمبود ويتامين B12 تا حدودي به علائم ام اس شبيه است (مانند سوزن سوزن شدن دستها و پاها، عدم تعادل و خستگي مفرط)، محققين بر اين تصور هستند که شايد کمبود اين ويتامين نيز در تخريب غلاف ميلين نقش داشته باشد. به همين سبب در بيماران مبتلا به ام اس بهتر است که ذخاير ويتامين B12 بدن مورد بررسي قرار گيرد و در صورت لزوم از مکمل خوراکي يا تزريقي آن استفاده گردد.

 

 

گاهي دريافت مکمل ويتامينهاي گروه B (مانند B6، نياسين، تيامين و اسيد فوليک) ميتواند به فروکش کردن علائم بيماري کمک کند.

 

 

ميزان انرژي مورد نياز روزانه بايد با توجه به شرايط و وضعيت بيمار، در نظر گرفته مي شود تا موجب اضافه وزن و چاقي نشود. همچنين توصيه ميشود که انرژي مورد نياز، از مواد غذايي گروههاي اصلي غذايي، تامين گردد.

 

 

 

 

الگوي چربيهاي مصرفي نيز در بيماران مبتلا به ام اس اهميت دارد. مطالعات علمي نشان ميدهند که کاهش دريافت چربيهاي اشباع(کمتر از 10درصد انرژي کل روزانه) و افزايش دريافت اسيدهاي چرب ضروري موجود در ماهيهاي چرب يا روغن هاي گياهي مانند سويا و کانولا، جوانه گندم ، گردو، روغن تخم کتان و يا استفاده از مکملهاي آنها(مکملهاي امگا- 3) در کاهش و پيشگيري از تشديد علائم بيماري موثر ميباشد.

 

http://img1.tebyan.net/big/1387/03/76167218200175138223502475116513024810012.jpg

 

 

[h=2]در اين رابطه توصيه ميشود که:[/h][h=2][/h][h=2][/h]- مصرف انواع گوشتهاي چرب، کره، سسهاي چرب، لبنيات پرچربي، پنير، روغنهاي نباتي جامد و... محدود گردد.

- مصرف روغن زيتون ، روغن سويا ، کانولا، آفتاب گردان و ساير روغنهاي مايع غني از اسيدهاي چرب ضروري توصيه ميشود.

- استفاده از انواع مغزها(مانند گردو، فندق، بادام درختي و پسته) و دانههاي روغني(مانند کنجد، برزک، تخم کتان و...) به صورت تازه در برنامه غذايي اين بيماران به جهت افزايش دريافت اسيدهاي چرب ضروري، مفيد ميباشد.

- استفاده از انواع جوانه به ويژه جوانه يونجه(در زمان شروع جوانه زدن) مفيد است.

- از انواع ماهي به ويژه ماهي ساردين، سالمون، ماهي تن و ساير ماهيهاي داراي چربيهاي امگا-3 به شکل پخته(غير سرخ کرده) استفاده شود.

- مصرف انواع ميوه و سبزيهاي تازه، غلات کامل و حبوبات ، هم براي تامين مواد مغذي مورد نياز و هم به لحاظ دريافت کافي فيبر غذايي به جهت فعال کردن رودهها و کمک به اجابت مزاج ضروري است.

- نوشيدن آب کافي در طي روز براي پيشگيري از يبوست و کاهش خطر عفونتهاي مثانه در بيماران توصيه ميشود. فقط به خاطر داشته باشيم که اغلب اين بيماران کنترل ادرار ضعيفي دارند، بهتر است که مصرف آب مورد نياز در طول روز تقسيم شده و پيش از خواب آب کمتري نوشيده شود.

- با توجه به اين که در اين بيماران از داروهاي کورتيکواستروييدي استفاده ميشود، بهتر است که دريافت نمک کنترل شده باشد، براي بهبود طعم و مزه غذا ميتوان از ساير چاشنيها مانند آب ليموترش استفاده کرد.

- در شرايطي که بيمار مشکل بلع غذا داشته باشد، بهتر است که رژيم غذايي به شکل مايع غليظ يا نرم آماده گردد.

- گاهي وجود حساسيتهاي غذايي در تشديد علائم بيماري موثر است. چنان چه در بيمار سابقه حساسيتهاي غذايي وجود دارد، براي پيشگيري از عود علائم "ام اس"، بايد به کمک يک رژيم حذفي(مشابه کاري که در کنترل و درمان آلرژيهاي غذايي صورت ميگيرد) مواد غذايي حساسيتزا شناسايي شده و از برنامه غذايي بيمار خارج گردد.

شکلات، قهوه، نوشابه، بادامزميني، تخممرغ، شير، گوجهفرنگي، مخمر، نان گندم، مواد غذايي حاوي انواع افزودنيها و رنگهاي شيميايي و... اغلب در افراد مستعد، حساسيتزا هستند.

- بهتر است که مصرف غذاهاي بسيار شيرين، کيکها و شيرينيهاي تر، بيسکويتها، آبنبات و شکلات محدود باشد.

[h=2]نکاتي که بايد بيمار مبتلا به ام اس به آن توجه کند:[/h][h=2][/h][h=2][/h]- بيمار نبايد دچار استرس، اضطراب، فشارهاي روحي و جسمي باشد.

- به وزن خود توجه کند و دچار اضافه وزن يا چاقي نشود.

- بيمار ميتواند يک پياده روي يا نرمش سبک روزانه و يا شنا در آب به شکل ملايم داشته باشد، ولي دقت داشته باشد که ورزشي که باعث بالا رفتن دماي بدن شود و يا سونا ممنوع است.

- حمام آب داغ براي بيمار مناسب نيست.

- هر گونه کار يا فعاليتي که سبب بالا رفتن درجه حرارت بدن شود، هدايت عصبي را دچار اختلال ميکند.

- نوشيدن آب کافي(2 تا 3 ليتر در روز) به بيماران توصيه ميشود.

- داشتن خواب آرام و کافي براي آن ها مفيد است.

- پيروي از برنامه غذايي مناسب و متعادل طبق موارد و توصيههاي بيان شده در بالا ضروري است.

 

تبیان