روزه و فواید و مضرات آن

yasi · مهر 11، 2014

روزه و فواید آن

روزه فواید جسمی و روحی فراوانی برای انسان در بردارد و روزه داری، شفا بخش جسم و همچنین توان بخش، جان انسان است. تحقیقات ثابت میکند روزه داری درست که با کاهش 20 تا 30 درصد مصرف غذا همراه است، نتایجی چون کم شدن چربیهای ذخیره، کم شدن میزان چربی خون و کلسترول و نیز فعال شدن سیستم ایمنی بدن را به دنبال دارد.

سفره افطار در رمضان

به گفته پزشکان، در مدت روزه داری، دستگاه گوارش برای چندین ساعت خالی میماند و در واقع این دستگاه و سایر دستگاههایی که به گونهای در هضم و جذب مواد غذایی دخالت دارند، استراحت کرده و پس از روزه داری به شیوه بهتری اعمال خود را انجام خواهند داد.

روزه در حقیقت باعث استراحت معده میشود. در حالت روزه، اسید معده به جای غذا به وسیله صفرا، خنثی میشود و زخم معده ایجاد نمیشود. به همین دلیل افراد روزه دار باید بدانند که پرخوری، خود موجب زیانهای چشم گیری برای دستگاه هاضمه میشود.

پیروی از یک برنامه غذایی صحیح در ایام ماه مبارک رمضان از اهمیت ویژهای برخوردار است تا هم بتوان عادات غذایی غلط را اصلاح کرد و هم از برکات معنوی این ماه بهره برد.

روزه داری و چربی خون بالا

طی مطالعات صورت گرفته روزه گرفتن برای افراد مبتلا به چربی خون بالا مفید است و میزان چربیهای نامطلوب موجود در خون را تنظیم کرده و موجب افزایش میزان چربی مفید خون در بدن میشود.

برخی از بیماران مبتلا به دیابت نوع دوم تحت نظر پزشک معالج و یک متخصص تغدیه میتوانند روزه بگیرند و از اثرات مفید روزه بهرهمند شوند.

روزه داری در اغلب بیماریهایی که عادات غلط غذایی، چاقی و افزایش وزن در بروز آنها دخالت دارد نقش موثری در بهبودی این نوع بیماریها دارد.

سالمندان هنگام روزه گرفتن باید مراقب کاهش میزان آب بدن و کاهش قند خون باشند چرا که این عوامل منجر به ایجاد سرگیجه در این افراد میشوند.

زنان باردار که در ماههای اول بارداری هستند نیز باید مراقب مشکل کمبود غذایی در ماه مبارک رمضان باشند.

افراد دارای مشکل زخم معده و بیماریهای گوارشی حتما باید با نظر پزشک معالج خود روزه بگیرند.

بیماران دیابتی نوع یک (وابسته به انسولین) قادر به روزه داری نیستند. دیابتیهای نوع یک به دلیل داشتن برنامه و وعدههای غذایی با فاصله معین و منظم قادر به گرفتن روزه نیستند. برخی افراد میانسال که دیابت نوع دو خفیف و کنترل شده دارند، میتوانند زیر نظر پزشک در روزهای کوتاه سال روزه بگیرند.

روزه داری نباید موجب پرخوری به هنگام سحر و افطار و بی نظمی در خواب شب شود و در صورت رعایت این مسایل، روزه داری صحیح به کاهش استرسها منجر میشود

مصرف نشاسته و پروتئین در ماه مبارک رمضان، انرژی بدن را تامین میکند. غذاهای گوشتی میتواند پروتئین مورد نیاز بدن را در ماه رمضان تامین کند. روزه داران از خوردن غذاهای شور در این ماه پرهیز کنند و حتی الامکان در این ماه، نمک را با احتیاط مصرف کنند. مصرف نمک و غذاهای شور فقط عطش روزه دار را بیشتر خواهد کرد. هموطنان روزه دار باید بدانند که استفاده از انواع میوه و سبزیجات، میتواند جایگزین مناسبی برای مواد غذایی پرنمک باشد. همچنین مصرف شیر فراوان نیز سبب رفع تشنگی میشود. استفاده از غذاهایی که آسان هضم میشود و باعث جذب انرژی لازم در بدن میشود، به روزه داران توصیه میگردد. روزه داران در این ماه از افراط در مصرف مواد غذایی پرهیز کنند.

استفاده از آب کافی در ماه رمضان برای سلامت پوست و بدن ضرورت غیر قابل انکاری دارد. استفاده از کرمهای مرطوب کننده همزمان با نوشیدن آب کافی در فواصل افطار و سحر، روش مکملی برای حفط سلامت پوست است. در صورت عدم رعایت این موضوع، کم آبی در پوست و بدن تنها با جذب آب فراوان رفع میشود.

استفاده از کرمهای مرطوب کننده استاندارد، باعث ایجاد طراوت و نشاط در پوستهای خشک میشود.

روزه داران مصرف میوه و سبزیجات تازه را در برنامه غذایی خود قرار دهند تا بتوانند شادابی و تازگی پوست خود را حف0کنند.»

روزه داری اسلامی وکاهش استرس

«براساس آخرین یافتهها و تحقیقات علمی، روزه داری اسلامی موجب کاهش استرس و اضطراب در بین افراد میشود.

روزه داری اسلامی همان روزه داری صحیح و اصولی است و با روزه داری برای ترس از عسر و حرج و روزه داری برای رژیم لاغری متفاوت است.

روزه داری نباید موجب پرخوری به هنگام سحر و تغییرات بی نظمی در خواب شود و در صورت رعایت این مسایل، روزه داری صحیح به کاهش استرسها منجر میشود.

پژوهشهای علمی نشان میدهد در طول ماه مبارک رمضان کاهش کامل و صد درصدی خودکشیها و کاهش نسبی جرایم عمومی مانند جرایم راهنمایی و رانندگی و جرایم خاص میشود.

غذاهای سحر روزه داران باید کم حجم و خواب آنها نیز متناسب باشد و روزه داران از خوابیدن پس از خوردن سحری اجتناب کنند.

روزه داری موجب امتناع افراد حتی از خوردن مواد حلال مانند آب میشود و این امتناع از حلالها نیز اراده انسان را قوی میکند.

عصبانیتهای برخی از افراد به هنگام روزه داری به علت پرخوری آنها به هنگام سحر است که بدن را در طول روز برای جذب آب فعال میکند.»

بیتوته

تبیان

yasi · مهر 11، 2014

[h=2]توصیه به پنج دسته از بیماران در ماه رمضان

[/h]

همانطور که می دانید فلسفه روزه داری براین اساس است که افراد روزه دار حال نیازمندان را دریابند بنابراین نباید به دنبال این بود که چه بخوریم تا گرسنه نشویم بلکه باید بدانیم که در ایام مبارک ماه رمضان چه برنامه غذایی داشته باشیم که سلامت ما آسیب نبیند http://www.beytoote.com/images/stories/health/he1691.jpg

روزه داری در بیماران کلیوی

دکتر محمدرضا صفری نژاد، جراح و متخصص بیماری های کلیه و مجاری ادراری گفت:« ثابت نشده است روزه داری فرد را مستعد سنگ کلیه می کند. برای همه کسانی که دارای سنگ کلیه هستند یک نسخه واحد نمی توان پیچید و برای هر بیمار بسته به شرایط محیط، نوع کار، میزان فعالیت روزانه و میزان دفع مایعات، باید جداگانه تصمیم گرفت». این جراح و متخصص بیماری های کلیه و مجاری ادراری افزود:« افرادی که یک کلیه خود را به دلیل ابتلا به سنگ کلیه از دست داده اند، نباید روزه بگیرند همچنین افرادی که بیش از 50 درصد عملکرد کلیه های خود را به علت سنگ کلیه از دست داده اند صلاح است روزه نگیرند و بیمارانی که برای بار اول در ماه رمضان دچار سنگ کلیه شده و مبتلا به درد و خونریزی می شوند نیز تا درمان کامل نباید روزه بگیرند ».

وی در ادامه گفت :« افرادی که دارای سنگ کلیه از نوع عفونی هستند و عفونت فعال کلیه دارند، روزه داری توصیه نمی شود همچنین افرادی که جنس سنگ آنها سیستئین است، نباید روزه بگیرند چرا که به سرعت دچار سنگ کلیه می شوند». دکتر صفری نژاد گفت:«افرادی که در سابق یک بار دچار سنگ کلیه شده اند و چندین سال است که دیگر سنگ کلیه نداشته اند، می توانند روزه بگیرند . همچنین افرادی که اخیرا فقط بار اول است که دچار سنگ کلیه شده اند و درمان نیز انجام شده است، می توانند روزه بگیرند و بیمارانی که دارای یک سنگ منفرد در قسمتی از کلیه بوده که چندین سال است، بدون تغییر باقی مانده است، می توانند روزه بگیرند و توصیه می شود این افراد حتما ما بین افطاری و سحری حداقل 8 لیوان آب علاوه از میزان مورد نیاز برای رفع تشنگی بنوشند». http://www.beytoote.com/images/stories/health/he1688.jpg

روز داری بیماران دیابتی

دکتر کامران نیکو سخن ، مدیرعامل انجمن دیابت ایران، در رابطه با روزه داری در بیماران دیابتی گفت :«مجوز روزه گرفتن برای افراد دیابتی باید از طرف پزشک معالج صادر شود . افرادی که دچار عوارض دیابت نظیر مشکلات کلیوی شده اند باید از روزه گرفتن پرهیز کنند . برخی از افراد هم که دیابت خود را بدون دارو کنترل می کنند باید در نظر داشته باشند که گرسنه ماندن طولانی همیشه سبب کاهش قند خون نمی شود بلکه در مواقعی قند را نیز افزایش می دهد به این دلیل که در مواقع گرسنگی طولانی بدن از قند کبد استفاده می کند . اگر روزه داری صحیح انجام نشود در بسیاری از مواقع فرد حتی اگر دارویی هم مصرف نکند دچار مشکلاتی می شود ، این گونه افراد باید با پزشک معالج خود مشورت کنند ». وی در رابطه با کنترل قند خون در افراد دیابتی گفت :« اگر افراد دیابتی تمایل به گرفتن روزه دارند باید قند خون خود را کنترل کنند ، آزمایش هایی که افراد دیابتی انجام می دهند صرفا نشانه کنترل و یا عدم کنترل کامل قند خون نیست . فردی که می خواهد کنترل قند خون داشته باشد باید آزمایش همو گلوبین را قبل از ماه رمضان انجام دهند . آزمایش همو گلوبین ، آزمایشی است که میانگین قند خون را در طی سه ماهه اخیر نشان می دهد ، این آزمایش عملکرد قند خون را به طور واقعی نشان می دهد». دکتر کامران نیکو سخن در رابطه با تغذیه در ایام ماه رمضان چنین بیان کرد:« بسیاری از افراد با شروع ماه رمضان اقدام به مصرف خوراکی های شیرین نظیر زولبیا ، بامیه وحلوا و غیره می کنند . توصیه ای کلی به افراد این است که حجم غذاهای مصرفی را کاهش دهند ، در این ایام افراد باید از مصرف غذاهای پرحجم در زمان های افطار و سحر خودداری کنند».

دکتر کامران نیکو سخن ، مدیرعامل انجمن دیابت ایران، در رابطه با روزه داری در بیماران دیابتی گفت :«مجوز روزه گرفتن برای افراد دیابتی باید از طرف پزشک معالج صادر شود . افرادی که دچار عوارض دیابت نظیر مشکلات کلیوی شده اند باید از روزه گرفتن پرهیز کنند . برخی از افراد هم که دیابت خود را بدون دارو کنترل می کنند باید در نظر داشته باشند که گرسنه ماندن طولانی همیشه سبب کاهش قند خون نمی شود بلکه در مواقعی قند را نیز افزایش می دهد به این دلیل که در مواقع گرسنگی طولانی بدن از قند کبد استفاده می کند . اگر روزه داری صحیح انجام نشود در بسیاری از مواقع فرد حتی اگر دارویی هم مصرف نکند دچار مشکلاتی می شود ، این گونه افراد باید با پزشک معالج خود مشورت کنند ». وی در رابطه با کنترل قند خون در افراد دیابتی گفت :« اگر افراد دیابتی تمایل به گرفتن روزه دارند باید قند خون خود را کنترل کنند ، آزمایش هایی که افراد دیابتی انجام می دهند صرفا نشانه کنترل و یا عدم کنترل کامل قند خون نیست . فردی که می خواهد کنترل قند خون داشته باشد باید آزمایش همو گلوبین را قبل از ماه رمضان انجام دهند . آزمایش همو گلوبین ، آزمایشی است که میانگین قند خون را در طی سه ماهه اخیر نشان می دهد ، این آزمایش عملکرد قند خون را به طور واقعی نشان می دهد». دکتر کامران نیکو سخن در رابطه با تغذیه در ایام ماه رمضان چنین بیان کرد:« بسیاری از افراد با شروع ماه رمضان اقدام به مصرف خوراکی های شیرین نظیر زولبیا ، بامیه وحلوا و غیره می کنند . توصیه ای کلی به افراد این است که حجم غذاهای مصرفی را کاهش دهند ، در این ایام افراد باید از مصرف غذاهای پرحجم در زمان های افطار و سحر خودداری کنند». http://www.beytoote.com/images/stories/health/he1690.jpg

روزه داری در مادران باردار و شیرده

دکتر خدیجه رحمانی ، متخصص تغذیه در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز در رابطه با روزه داری در مادران شیرده گفت :« مادران شیرده در شش ماه اول شیردهی به دلیل نیاز شیرخوار به شیرمادر بایستی از روزه گرفتن خودداری کنند و در صورتی که به روزه گرفتن اصرار دارند می توانند از شش ماهه دوم به بعد روزه بگیرند اما توصیه بر این است که مادران شیرده از روزه داری خودداری کنند چرا که کاهش آب بدن مادر و کم آبی موجب افزایش غلظت شیر شده و حتی کم آبی بر حجم شیر مادر نیز تاثیرگذار است». دکتر خدیجه رحمانی تاکید کرد:« مادران باردار و یا شیرده بهتر است روزه نگیرند بخصوص مادران بارداری که در سه ماهه دوم بارداری هستند و باید گفت روزه داری در سه ماهه اول و سوم به طور کلی ممنوع است و تنها روزه گرفتن در سه ماهه دوم مجاز است که بهتر است در این زمان نیز از روزه گرفتن خودداری کنند». http://www.beytoote.com/images/stories/health/he1687.jpg

روزه داری در بیماران قلبی

درهمه بیماران قلبی درمورد روزه داری نمی توان نسخه واحدی تجویز کرد.درهر بیماری بسته به نوع و شدت بیماری و وجود علایم قلبی و نوع دارو و دوز داروی مصرفی باید بیمار با پزشک معالج مشورت نماید.

تنها با مشورت با پزشک معالج خود هر بیماری می تواند در مورد روزه داری تصمیم گیری کند . دربیماران قلبی خفیف و کنترل شده می تواند به تخفیف و کنترل بیشتر بیماری قلبی کمک کند . ترک سیگار و کاهش مصرف غذاهای پرکالری و پرچربی و حجیم و نفاخ و آرامش روحی و روانی میتواند دربیماران قلبی بسیار مفید خواهد بود. در بسیاری از بیماران قلبی مثل بیماران مبتلا به چربی خون – دیابت تیپ 2 - چاقی - پرفشاری خون خفیف و متوسط – بیماران سیگاری روزه داری می تواند بسیار کمک کننده و مفید باشد به شرطی که در موقع افطار و سحری از پرخوری و مصرف مفرط مواد قندی و غذاهای پر چرب و سنگین اجتناب نمایند و بجای کاهش وزن دچار چاقی و افزایش وزن نشوند .

بیماران مبتلا به پرفشاری خون شدید و کنترل نشده دارند یا پرفشاری خون شدید که با داروهای متعدد بخصوص دیورتیکها کنترل نسبی شده نباید روز ه بگیرند.

بیماران قلبی همراه بابیماری سنگ کلیه یا افزایش اوره خون نباید روزه بگیرند. http://www.beytoote.com/images/stories/health/he1689.jpg

روزه داری در بیماران ام اس

بیماران ام اس در طول روز، خیلی سریع دچار خستگی می شوند به طوری كه بنا به اظهارات این گونه بیماران، یک ربع فعالیت آنان، مانند یک روز فعالیت افراد دیگر است.

روزه برای مبتلایان ام. اس ضرر دارد، چرا كه روزه گرفتن در برخی از مبتلایان ام.اس، تاثیر بسیار مطلوبی بر روح و روان آنان دارد.

منبع: سلامت نیوز

yasi · مهر 11، 2014

افراد مبتلا به نارسایی كبد روزه نگیرند

http://www.beytoote.com/images/stories/health/he445.jpg

یك فوق تخصص گوارش و كبد، بیماری نارسایی كبد را یكی از پیشرفته ترین بیماری های گوارشی دانست و به افراد مبتلا به این بیماری توصیه كرد روزه نگیرند.كبد كنترل كننده عناصر خون در بدن است و افراد مبتلا به این بیماری به دلیل بروز اختلال سیستم بدنشان نمی توانند روزه بگیرند.

فقط این بیماری است كه افراد در آن از گرفتن روزه منع می شوند و سایر بیماری های گوارشی با روزه گرفتن بهبود نیز می یابند.

● مایعات گرم در وعده افطار بنوشیداز آنجا كه خالی بودن معده و پرشدن ناگهانی آن از مهم ترین علت دل دردهای ناگهانی در روزه داران است این افراد نوشیدن مایعات گرم هنگام افطار را فراموش نكنند.افراد باید روزه خود را به آرامی و با نوشیدنی های ولرم شروع كرده و از مصرف مایعات بسیار سرد و غذاهای چرب خودداری كنند.این افراد باید یك غذای سبك مانند نان و پنیر را هنگام افطار میل كنند و بعد از گذشت یك تا دو ساعت، غذای اصلی خود را مصرف كنند.اغلب دل دردها با رعایت نكات مذكور برطرف می شود:نکته:اگر این نوع دل دردها در طول ماه رمضان ادامه پیدا كرد، افراد باید حتما برای بررسی بیشتر به پزشك مراجعه كنند.

● پیشگیری از عصبانیت با خوردن غلات در وعده سحرمصرف مواد نشاسته ای و غلات در وعده سحر از بروز سردرد، سرگیجه و عوارض عصبی مانند عصبانیت، بی حوصلگی و پرخاشگری پیشگیری می كند.افراد در وعده سحر از كربوهیدرات های پیچیده و مواد نشاسته ای به مقدار لازم و متعادل مصرف كنند، روزه دارانی كه در طول روز مبتلا به سردرد یا سایر عوارض می شوند به این دلیل است كه انرژی كافی برای فعالیت سلول های عصبی را دریافت نمی كنند و دچار افت قند خون می شوند.افراط در مصرف مواد قندی بخصوص در وعده سحری به دلیل تحریك ترشح انسولین یكی از عوامل افت قند خون در طول روز است و بهتر است به جای مواد شیرین از مواد نشاسته ای به میزان متعادل استفاده شود.روزه داران باید حتما سحری بخورند، مصرف سبزی ها و میوه های حاوی مقدار زیادی ویتامین و املاح در ماه رمضان را ضروریاست ، از خوردن غذاهای شور و چرب در ماه رمضان باید پرهیز شود و به جای شیرینی ها و انواع مواد شیرین از مواد نشاسته ای به میزان متعادل استفاده شود.ماه رمضان فرصت مناسبی برای افراد چاق است كه وزن خود را به تعادل برسانند ،روزه داری موقعیت مناسبی برای افرادی است كه مبتلا به ریزه خواری هستند تا این اشكال را در خود برطرف كنند.

منبع: جام جم انلاین

yasi · مهر 11، 2014

روزه و بیماری های گوارشی

http://www.beytoote.com/images/stories/health/he1059.jpg

بسیاری از افراد به دلیل اندکی ناراحتی گوارشی، از روزه گرفتن اجتناب میكنند، در حالی كه با رعایت چند نكته تغذیهای میتوان این عوارض را به حداقل خود رساند. دکتر مظهری به این افراد توصیه میکند مصرف مواد غذایی سرخ كرده، پر از ادویه، روغن و شكر بالا را کنار بگذارند.

به گفته این متخصص تغذیه، از آنجا كه در هنگام روزه داری، اسیدیته معده بالا میرود، مصرف اینگونه مواد میتواند احساس سنگینی در معده، ترش كردن و دیگر مشكلات گوارشی را به همراه داشته باشد. در عوض مواد غذایی حاوی فیبر نظیر میوه و سبزیجات میتوانند از تولید بیش از اندازه اسید در معده جلوگیری کنند.

كسانی كه هپاتیت مزمن دارند که به سیروز کبدی منجر شده، نباید روزه بگیرند؛ زیرا كبد قادر به ساخت گلوكز از گلیكوژن نیست و گرسنگی در این افراد باعث می شود قند خونشان به شدت پایین بیاید.

دكتر ناصر ابراهیمی دریانی، فوق تخصص گوارش و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران هم در مورد كسانی كه زخم معده و اثنی عشر دارند، چنین میگوید: «به هیچ عنوان ثابت نشده گرسنگی باعث ایجاد زخم پپتیك شود؛ گرچه در بیمارانی که زخم فعال دارند یا پیش از این دچار عوارض این زخمها، مانند تنگی و خونریزی از معده و دستگاه گوارش شده اند، روزه گرفتن مخاطرهآمیز خواهد بود و نباید روزه بگیرند.» دکتر دریانی به افرادی كه سابقه زخم اثنی عشری دارند که زخم آنها به خوبی ترمیم شده، توصیه میكند در سحر یا افطار یك عدد امپرازول یا یك عدد رانیتیدین مصرف كنند و روزه خود را بگیرند.

این عضو هیأت علمی در مورد سوء هاضمه كه با عوارضی چون ترش كردن و سوزش پشت جناغ همراه است و همچنین رفلاكس (بازگشت اسید معده به مری) راههایی را پیشنهاد میکند که با رعایت آنها بهراحتی میتوان روزه داشت: «این افراد باید افطار و سحر كم میل كنند و بلافاصله بعد از افطار به حالت درازكش نخوابند. ضمن اینکه بعد از افطار سیگار نكشند. همچنین افرادی که دچار این مشکلات هستند، باید از خوردن غذاهای پرچرب و ادویه دار، سس (به خصوص سس گوجه و آب گوجه)، مركبات، شكلات، ترشی ها، قهوه و ... پرهیز كنند.»مطالعات نشان داده برای كسانی كه دچار كولیت و یبوست شدید هستند، بیماریای که با عوارضی چون درد شكمی، احساس دفع (مدفوع شل یا سخت و تكه تكه) و تغییر در دفعات و قوام اجابت مزاج، نفخ زیاد و گاه احساس پری همراه است، گرفتن روزه زیانآور است.افرادی كه ناقل هپاتیت B هستند نیز دسته دیگری از بیماران هستند که باید در مورد بیخطر بودن روزه توجه لازم را به خرج دهند. دکتر دریانی، درباره این دسته از بیماران هم میگوید: «در صورتی که آنزیمهای کبدی این بیماران بالا نباشد، به عبارتی بافت کبد آنها دچار مشکل نشده باشد، گرفتن روزه منعی ندارد.اما كسانی كه هپاتیت مزمن دارند که به سیروز کبدی منجر شده، نباید روزه بگیرند؛ زیرا كبد قادر به ساخت گلوكز از گلیكوژن نیست و گرسنگی در این افراد باعث می شود قند خونشان به شدت پایین بیاید.»

منبع: بیتوته

yasi · مهر 11، 2014

روزه داری آری، بیماری نه!

مادر بزرگ را در خانه وقتی پیدا کردیم، قندش کاملا پایین افتاده بود و بدنش سرد بود و لرزان. برایش آش نذری آورده بودیم، اما متوجه شدیم او خودش روزه گرفته و آش بار گذاشته و گوشه آشپزخانه از حال رفته است. او به ما قول داده بود که خیالمان راحت باشد و با وضع جسمیای که دارد و توصیه هایی که پزشک به او کرده، روزه نمیگیرد، اما باز این کار را انجام داده و سلامت خود را به خطر انداخته بود.همیشه از خود میپرسیم آیا این حد از روزهداری واجب است و ثواب دارد؟ آیا در عین مریضی یا سالمندی روزه خواری گناه است؟ این موضوعی است که بسیاری از سالمندان را در ماه رمضان دچار تشویش میکند. عده زیادی از آنان گرچه میدانند نباید روزهداری ماه رمضان را ادامه دهند، اما باز هم دلشان نمیآید که سالها روزهداری را کنار بگذارند.دین اسلام در قرآن کریم به مردم توصیه میکند که با دست خود خویشتن را به هلاکت نیفکنند. انعطاف پذیری احکام روزهداری برای سالمندان، بیماران، مسافران و زنان باردار و شیر ده همه گواه همین موضوع است.

روزه داری و توصیه های پزشکینکات زیادی وجود دارد که یک سالمند قبل، بعد و هنگام روزهداری باید به آن توجه کند. به برخی از این نکات که دکتر حامدپور آرام توصیه کرده است، توجه کنید:بسیاری از سالمندان از کندی حرکات روده و یبوست ناشی از آن رنج میبرند. یکی از آثاری که روزهداری برای سالمندان دارد، تشدید حالت یبوست است.یبوست میتواند باعث هموروئید (بواسیر) و سوءهاضمه همراه با احساس پری معده شود.استفاده از نانهای بدون سبوس و کاهش مصرف آب و غذاهای حاوی فیبر مثل میوه و سبزی این وضع را تشدید میکند.پس اگر روزهدار هستید و این مشکل را دارید، در سحر و افطار از نانهای سبوسدار، غلات و سبزیجات بیشتر استفاده کنید.توصیه دیگر حذف غذاهای سرخ کردنی و چرب است.افت فشار خون مشکل دیگری است که ممکن است طی ماه رمضان با آن مواجه شوید و علائم آن عبارت است از: تعریق زیاد، ضعف، کاهش انرژی، سرگیجه، رنگ پریدگی و حالت غش که ممکن است هنگام بعدازظهر در ماه مبارک رمضان اتفاق بیفتد.خنک نگه داشتن فرد و افزایش مصرف مایعات و نمک میتواند به بهبود حالت شما کمک کند.اگر عادت به سیگار کشیدن و چای خوردن دارید، باید قبل از رسیدن به ماه مبارک دفعات این عادت را کاهش میدادید، وگرنه ممکن است سردرد به سراغتان بیاید.در طول ماه مبارک رمضان برنامه خود را طوری تنظیم کنید که خواب و استراحت کافی داشته باشید.

اگر سردرد به علت افت فشارخون بسیار جدی باشد، باید روزه را شکست.ضعف، سرگیجه، خستگی، عدم تمرکز، تعریق، لرزش، کاهش فعالیت و قدرت جسمانی، سردرد و تپش قلب از علائم افت قند خون است.حتی اگر دیابت نداشته باشید، مصرف زیاد قندهای ساده در وعده سحر میتواند باعث ترشح زیاد انسولین و افت قند در طول روز شود.خرما و میوههای شیرین را جایگزین قندهای ساده کنید.در مورد دیابت، فشار خون و مشکلات گوارشی حتما قبل از روزهداری با پزشک خود مشورت کنید و اگر طی دوران روزهداری با مشکلی برخوردید آن را نیز به پزشک خود اطلاع دهید.برای پیشگیری از مشکلات کلیه حتما از نوشیدن آب کافی در افطار و سحر غافل نشوید.سالمندان اگر هنگام روزهداری با سرگیجه و سردرد مواجه میشوند، باید مراقب باشند زیرا با خطر افتادن و شکسته شدن استخوان مواجه میشوند.مصرف میوه رنده شده، لبنیات کم چرب و مصرف انواع سوپ و آش در افطار و سحر و نوشیدن چای کمرنگ میتواند تعادل آب و املاح را در بدن سالمند روزهدار برقرار کند.

منبع: بیتوته

yasi · مهر 11، 2014

فوايد روزه از نظر پزشكي

بزرگان و پزشكان مسلمان و حتي غيرمسلمان هم در فوايد طبي روزه كتابها نوشته و مقالات فراواني را به چاپ رساندهاند و به اين نتيجه رسيدهاند كه هيچ دارويي براي بهبود مزاج انسان بهتر از روزه گرفتن نيست. زيرا پيامبر (ص) فرمود: معده خانه هر دردي است و بسياري از مرضها ناشي از پرخوري ميباشد و پرهيز كردن و كمخوردن سرآمد هر دارويي خواهد بود.

حكما گفتهاند هفتاد و چند نوع از بيماري در اثر بيملاحظگي در غذاها و زيادهروي در خوردن و آشاميدن است و بهترين راه جلوگيري از اين امراض همانا امساك از خوردن و مخصوصا روزه گرفتن است.

با اين مقدمه بايد ذكر كنيم كه درباره فوايد روزهداري از نظر علم پزشكي بحثهاي زيادي شده است و امروزه با پيشرفت تكنولوژي و تحقيقات وسيع و عميق ثابت شده است كه روزهداري،در مجموع براي سلامت بدن ضروري است، و حتي در كشورهايي كه اعتقادي به اين مسأله ندارند، پزشكان براي درمان بعضي از بيماران از رژيم غذايي "چند ساعت ناشتابودن" براي مدت محدودي استفاده ميكنند.

روزهداري در واقع يك استراحت كلي براي بدن و همانند خانهتكاني و غبارروبي و پاكسازي و نظافت كل سيستمهاي بدن انسان است. همانطور كه قلب انسان لحظهاي كار ميكند و لحظهاي استراحت، بدن انسان هم بعد از 11 ماه كار مداوم، نياز به يك استراحت يك ماهه دارد.

امروزه علم پزشكي ثابت كرده است كه در رژيم غذايي روزهداري، چربيهاي اضافهبدن تحليل ميرود، چاقي بيرويه و مضر كاهش مييابد، فشار روي مفاصل كمر و اندامهاي تحتاني كم و دستگاههاي قلبي و عروقي و گوارشي تنظيم و تعديل ميشوند دستگاه دفاعي بدن نيز به حالت آماده باش درميآيد، تقويت و تنظيم ميشود.

يكي از دستاوردهاي مهم علم پزشكي نشان ميدهد كه با روزهداري، موادي در بدن به وجود ميآيند كه خيلي بيشتر از حد معمول است و اين مواد نقش عمدهاي در پيشگيري از عفونتهاي ميكروبي و ويروسي و از بين بردن سلولهاي سرطاني دارند.

چون در حالت عادي بسياري از اين ميكروبها و ويروسها در بدن، به حالت نهفته و نيمه فعال قرار دارند و وقتي بدن انسان ضعيف ميشود، آنها فعاليتهاي شديدي را شروع ميكنند و شروع به تخريب مينمايند. با روزهداري مواد از بين برنده اين موجودات مزاحم در بدن افزايش مييابد و شروع به حذف و نابودي آنها مينمايد.

در واقع بايد گفت روزهداري سبب پاكسازي كلي بدن ميشود و انسان را آماده ميسازد تا در مقابل بسياري از خطرات و بيماريها مصون بماند.

در اين ماه، بدن تحت تأثير فشارهاي مختلف روحي و جسمي قرار ميگيرد و به اصطلاح استرسهاي مختلفي به بدن وارد ميشود و بدن عكسالعملهاي متفاوتي از خود نشان ميدهد. اين در تنگنا قرارگرفتن و دچارمضيقه شدن و تحمل استرسهاي مختلف، در واقع امتحان و محكي است براي انسان كه بنيه او خصوصا بنيه دفاعياش چگونه است؟

در پاسخ به اين سوال بايد گفت كه: فقر و محروميت غذايي كه در اثر روزه ماه مبارك رمضان ايجاد ميشود، تأثير بسيارمثبتي در تقويت قواي روحي ورواني دارد و به شخص اعتمادبهنفس و اطمينان ميدهد تا در مقابل بسياري از خطرات روحي ، جسمي و محروميتها مقاومت نمايد و شخصي با ثبات و متكي به اراده به وجود آورد تا در مقابل استرسها و فشارهاي روحي و اجتماعي تاب وتوان كافي را به دست آورد و دست به رفتارهاي نادرست وناهنجار نزند.

روزه اثرات زيادي بر روي اركان بدن دارد كه بايد اطبا و پزشكان كتابها و مقالهها در مورد آن بنويسند اما در يك كلام ميتوان گفت روزه، حلول تندرستي در بدن انسان ميباشد.

بلاگفا

yasi · مهر 11، 2014

[h=1]فواید روحی و جسمی روزه

[/h] حکومت غرايز و شهوات بر انسان خطرناکترين حکومت هاست و آدمي را اسير و بي اختيار ميسازد و به پستي و رزالت ميکشاند. مبارزه با سلطه شهوات نفس که در اسلام جهاد اکبر ناميده شده به پاي مردي و اراده اي استوار نياز دارد.

نقش روزه در تقويت اراده

انسان با روزه داري که، امساک در خوردن و آشاميدن و خود داري از برخي چيزهاي ديگر است در واقع با خواهشهاي خويش ميجنگد و در برابر غرايز خود مقاومت ميکند، تمرين اين عمل اراده و تصميم را در انسان نيرومند ميسازد و جان را از قيد حکومت و سلطه هوسها و خواهشها ميرهاند. پيشوايان اسلام فرموده اند: «افضل الناس من جاهد هئاه و اقوي الناس من غلب هواه»

بهترين مردم کسي است که با هواي نفس مبارزه کند و نيرومند ترين انان کسي است که بر آن پيروز شود. پس روزه داران بهترين مردمند چرا که با خواسته هاي نفساني مبارزه ميکنند و اگر با مراقبت و کوشش از روزه خويش اين بهره را بگيرند که بر نفس خود مسلط شوند از نيرومند ترين مردم نيز خواهند بود.

روزه و بويژه روزه يکماهه رمضان موجب ميشود که حکومت شهوات و اميال شيطاني جاي خود را به حکومت تقوي و پيروي از دستورات الهي بدهد و تيرگي و هوسها و شهوات در جان آدمي به نورانيت و روشني باطن تبديل شود. در سايه همين صفا و پاکي حاصل از روزه است که روزه دار با خود آگاهي نه تنها دهان و شکم را از خوردن و آشاميدن که دست و پا و چشم و گوش و زبان و همه اعضاي خويش را از آنچه خدا حرام فرموده نگاه ميدارد و ميتواند به آن درجه از تقوي نايل آيد که حتي از انديشه و فکر گناه نيز دوري گزيند و اين اوج نورانييت روزه است.

امير مومنان علي عليه السلام نيز به همين مرتبه اشاره ميفرمايد: «صيام القلب عن الفکر في الاثام افضل من صيام البطن عن الطعام» روزه دل از انديشه گناهان برتر از روزه شکم از خوردن و آشاميدن است. و البته اين بدان معنا نيست که ظاهر روزه و امساک از خوردن و اشاميدن را رها کنيم بلکه لازم است به ان اکتفا ننماييم و همراه با آن بکوشيم که به نتايج معنوي روزه نيز برسيم.

خوشبختانه با انقلاب مقدس اسلامي هم در ملت و جوانان ما تحولي چشمگير بوجود آمد و هم مراکز فساد و تباهي از ميان برداشته شد و شايسته است که از اين پس بکوشيم نتايج معنوي پر ارزش تري از روزه کسب کنيم. باري صفا و پاکي حاصل از روزه و خود داري و پرهيز کاري روزه دار همچون سپري است که روزه دار را از اتش عذاب الهي که مولود گناهان است مصون ميدارد. پيامبر عزيز اسلام (ص) فرمودند: «الصوم جنه من النار» روزه سپري است که روزه دار را از آتش جهنم حفظ ميکند.

روزه و صبر

«صبر» از خصايلي است که در اخلاق اسلام بر آن بسيار تأکيد شده است ، انسان مسلمان در زندگي فردي و اجتماعی خويش در راه هدفهايي مبارزه ميکند و با مشکلاتي نيز روبرو است بدون خصلت صبر، پيروزي بر مشکلات و رسيدن به هدفها آسان نيست . صبر و مقاومت بر نيروي پايداري انسان ميافزايدو اراده را توانا ميسازد هيچ جامعه اي اگر تحمل ناگواريها را نداشته باشد بر مشکلات خويش و بر دشمنان خويش نميتواند پيروز گردد. با صبر و مقاومت است که ميتوان به به پيکار ستمگران رفت و دست استعمار گران را کوتاه نمود و روزه – بويژه در روزهاي گرم و طولاني تابستان که فشار تشنگي طاقت فرسا ميشود بطور چشمگيري به انسان صبر و مقاومت ميبخشدو تحمل رنج و سختي را بر آدمي آسان ميسازد.

قرآن کريم با توجه به همين اثر که از روزه به صبر تعبير کرده است : و استعينوا بالصبر و الصلوه ......... از صبر (روزه ) – و نماز کمک بگيريد.........

امامان معصوم ما عليهم السلام «صبر» را در اين آيه به روزه تفسیر کرده اندو پيامبر گرامي (ص) نيز ماه رمضان را ماه صبر ناميده اند: «شهر الصبر و ان الصبر ثوابه الجنه» (رمضان ماه صبر است و پاداش صبر بهشت است) و امام صادق عليه السلام نيز بهمين ويژگي روزه اشاره فرموده است: هر گاه براي کسي حادثه اي جانکاه پيش آمد روزه بگيرد که خدا فرموده است « و استعينوا بالصبر و الصلوه».

روزه و قناعت

اسلام بر خلاف مکاتب مادي شرق و غرب دنيا و نعمتهاي مادي آنرا وسيله اي براي تکامل معنوي و رسيدن به سعادت جاويد ميداند و بهمين دليل فرهنگ اسلام فرهنگ لذت جويي و مصرف نيست بلکه فرهنگ قناعت و ايثار است. در روشهاي مادي تن آدمي و خور و خواب آن اصالت داردو حرص و آز براي برخورداري بيشتر گريبانگير افراد است و در اسلام اصالت با معنويت انسان است و قناعت و ايثار و فداکاري از راههاي وصول به مراتب بلند انسانيت محسوب ميشود.

روزه فريضه اي است که مسلمانان را از غرقه شدن در ماديگرايي و حرص و آز براي لذتهاي مادي و مسابقه براي مصرف و تن پروري ميرهاند و به او مي اموزد که به فکر ديگران باشد و بر خواهشهاي جسماني خويش مسلط گردد و به مصرف به مقدار نياز قناعت ورزد و از اصراف و تبذير بپرهيزد. روزه به مسلمانان مي آموزد که با کم هم ميتوان زيست و حرص و تمع فقط غرق شدن در ماديات و انحراف از معنويات است و براي زيستن لازم نيست که با همه وجود تن و لذتهاي آن پرداخت.

همدردي با فقيران

پيشوايان گرامي دين، در روايات و ادعيه اسلامي ماه رمضان را ماه مواسات ناميده اند. از نتايج بارز روزه برانگيختن حس همدردي نسبت به مستمندان و همنوعان تنگدست است، آنانکه زندگي آسوده اي دارند و رنج فقير و طعم گرسنگي را نچشيده اند، ممکن است از حال مستمندان غافل بمانند و روزه وسيله اي است که آنان را از غفلت مي رهاند و رنج مستمندان را با ياد آنان مياورد تا به دستگيري فقيران همت گمارند و به درد دل آنان برسند.

از سويي به احسان و اطعام و انفاق به مستمندان در ماه مبارک رمضان بسيار سفارش شده است و از سويي ديگر گرسنگي و تشنگي روزه موجب درک رنج مستمند ميگردد و بدين ترتيب ثروتمند به فقير نزديک مي شود و احساسها رقت می یابد و احسان و انفاق فزوني ميگيرد و جامعه کمک به همنوع را مياموزد. مواسات يعني سهيم ساختن برادران در رزق و روزي و رمضان به همين جهت ماه مواسات ناميده اند تا مسلمانان به احسان نسبت به هم بپردازند و با تمرين بر اين صفت ارزنده انساني جامعه را از حقد و کينه برهانند و برادروار در کنار هم از نعمتهاي الهي بهره بگيرند و شايسته است که روزه داران به همه اين نکات انساني روزه توجه کنند و بکوشند واقعاً فريضه روزه را آنچنان که بايد بجا آورند و ماه مبارک رمضان را آنچنان که سزاوار اين ماه است بسر آورند، تا همگان از برنامه هاي سازنده اسلامي بهره ور شوند.

از حضرت امام حسن عسگري (ع) پرسيدند: «چرا روزه واجب شده است» فرمودند: « تا ثروتمند درد گرسنگي را در يابد و به فقير توجه کند.» هشام از امام صادق عليه السلام علت روزه را پرسيد، امام فرمود: «خداوند روزه را واجب کرد تا غني و فقير با هم با هم مساوي باشند و بدان جهت که غني رنج گرسنگي را لمس نکرده تا به فقير رحم کند و هر وقت چيزي خواسته قدرت بدست آوردن آنرا داشته است خدا خواسته است که ميان بندگانش يکنواختي بوجود آورد و خواسته است ثروتمند طعم گرسنگي را بچشد و اگر جز اين بود ثروتمند بر مستمند و گرسنه ترحم نميکرد. »

نظم و انضباط

وقت شناسي و نظم و انضباط در امور از مظاهر تمدن انساني و از عوامل مهم توفيق و پيشرفت است، شايد برخي گمان کنند که اين از ويژگيهاي زندگي غربيان و تمدن آنهاست در حاليکه نظم و انضباط و تنظيم اوقات از تعليمات اصيل اسلام است. امير المومنين عليه السلام در اولين فرازهاي وصيتش به فرزند خود ميفرمايد: «اوصيکما و جميع ولدي و اهلي و من بلغه کتابي بتقوي الله و نظم امرکم» شما و همه فرزندان و بستگانم و هرکسي که وصيت من به او برسد به تقوي و نظم در کارها سفارش ميکنم.

اصولا فراي اسلامي شاهد توجه به اسلام و نظم و انضباط است، هر يک از نمازهاي پنج گانه را بايد در وقت مخصوص آن بجا آورد و حتي يک دقيقه نميتوان از حدود آن تجاوز کرد. مراسم حج بايد در وقت و مکان مخصوص به خود انجام شود و روزه نيز در ماه مبارک رمضان با ديدن هلال ماه شروع و با ديدن هلال ماه شوال خاتمه ميابد و نيز هر روز از سپيده دم آغاز و به مغرب پايان ميپذيرد و با توجه به اينکه ماه رمضان ماه قمري است طبعاً در فصول چهار گانه سال جريان دارد و گاه در روزهاي بلند تابستان و گاه در روزهاي کوتاه زمستان قرار ميگيرد و در همه شرايط لازم است که لحظه و دقيقه را نيز در شروع سپيده دم و آغاز مغرب در نظر داشت و بهيچ وجه روزه دار نميتواند از نظام آن سرپيچي کند و اين خود درسي است که مسلمانان نيز دقيق و منظم شوند و امور خويش را در زندگي تنظيم کنند.

آنچه بر شمرديم گوشه هايي از برخي نتايج و آثار فريضه الهي روزه است و ماه روزه اضافه بر اينها سودمنديها و برکات ديگري نيز دارد که در پرورش اسلامي فرد و جامعه بسيار موثر است: ماه مبارک رمضان ماه خدا، ماه آشنايي با قرآن، ماه عبادت، ماه دعا، ماه آمرزش، ماه توبه و بازگشت از گناهان و اصلاح خود است.

در اين ماه به قرائت قران سفارش شده و مرسوم مسلمين است که در ماه رمضان بيشتر از ماههاي ديگر قرآن بخوانند و اين خود وسيله اي است که جامعه اسلامي با قرآن و معارف آن آشنايي بيشتري پيدا کنند و براي پيشرفت در صراط خدا و اسلام از کلام خداي متعال آموزش بگيرند. رمضان ماه عبادت و بندگي و راز و نياز با معبود جهان است، در روايات اسلامي تأکيد شده که در اين ماه با توجه به خضوع بيشتر نمازها را بجا آورندو از نمازهاي مستحبي در شب و روز غفلت نورزند و بدين ترتيب با يک تمرين يک ماهه مومنين به عبادت خالص تري موفق ميشوند و جانها به خدا نزديکتر ميگردد. رمضان ماه دعا است، پيشوايان گرامي فرموده اند مومنان در اين ماه و بويژه در شبهاي مبارک قدر در دعا و نيايش مبالغه کنند و با توجه به اثرات سازنده دعا و نيايش روزه داران ميتوانند در پيوند معنوي خويش با خداي متعال تحولي بوجود آورند و بيش از پيش به ذات متعال هستي بخش او نزديک شوند و کسب فيض کنند رمضان ماه آمرزش و توبه و بازگشت به سوي خداست، آنانکه در زندگي خويش آلودگيهايي داشته اند ميتوانند با روزه جان خويش را شستشو دهند و در خلوت سحر گاه با رو کردن به خداي متعال درون را صفا بخشند و از خداي خويش طلب آمرزش کنند و ميتوانند با همين زمينه براي هميشه از کجي ها و گمراهيها دست بردارند و براه آيند.

پيشوايان معصوم (ع) فرموده اند گناهان در اين ماه بخشوده ميشود و اين مژده بزرگي است براي آنهايي که لغزشهايي داشته اند تا نااميد نباشند و از برکات اين ماه استفاده کنند و بسوي خدا باز گردند و روي دل بسوي او دارند و با او پيمان بندند که از گناهان دست شويند و خود را اصلاح کنند و گذشته را جبران نمايند و بدون ترتيب گناه کار پشيماني که که در اين ماه مبارک براي خدا روزه بدارد و از گذشته خويش شرمسار باشد و از خدا آمرزش بخواهد مورد مهر و عفو خدا قرار خواهد گرفت و سعادتش تأمين ميشود. از برکتهاي اين ماه همين انقلاب روحي و تحول دروني روزه داران و همين توفيقات عملي است که انسان آلوده را پاک ميسازد و از عذاب الهي که محصول گناهان است نجات ميبخشد و روزه دار را از ظلمتها به نور ميکشاند، به نور تقوي، به نور فضيلتهاي اخلاقي، به نور توبه و بازگشت به سوي خدا، به نور مهر و رحمت خداي متعال.

پارسی طب

yasi · مهر 11، 2014

[h=1]اصول روزه داری برای بیماران مختلف در سنین مختلف

[/h]

اصول روزه داری در بیماران مختلف در سنین مختلف

بیماران باید بدانند

اقدم

روزهداري در بيماران

در حدود 5/1-1/1 ميليارد نفر از مردم دنيا مسلمان هستند (حدود 25 - 18) و روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان براي تمام اين افراد در صورتي که بالغ و سالم باشند از واجبات ديني محسوب ميشود. از نگاه قرآن مجيد افراد بيمار از روزه گرفتن معاف هستند مخصوصا اگر روزهداري عواقب مضري براي ايشان در پي داشته باشد...

اما بسياري از اين افراد با وجود کسالت، اصرار به روزهداري دارند. لذا آگاهي از خطرات بالقوه از وظايف مهم پزشکان و کادر درماني است تا دارودرماني صحيح براي اين افراد انجام شده و از عواقب مضر جلوگيري گردد.

ابتداييترين آگاهي پزشک درمورد بيماران در ماه مبارک رمضان، آشنايي با گروههايي است که روزهداري در انها واجب نيست (البته با توجه به نظر مجتهد مورد تقليد اين ليست مي تواند تغيير کند):

کودکان زير سن بلوغ

افراد کهنسال که از نظر بدني بسيار ضعيف هستند.

بيماريهاي مزمن که دچار روند غير قابل کنترل شدهاند مانند ديابت و COPD

مبتلايان به ايدز مخصوصا اگر داروهاي آنتي رتروويرال مصرف ميکنند.

بيماريهاي end-stage مانند سرطان

زنان باردار يا مادران شيرده

زناني که در دوره قاعدگي هستند يا خونريزي پس از بارداري دارند.

مسافران

باتوجه به اينکه ماه مبارک رمضان ممکن است در هر فصلي از سال قرار گيرد، طول زمان روزهداري بر اساس طول روز، مکان (عرض جغرافيايي) و فصلي که ماه در آن قرار ميگيرد 18-11 ساعت تغيير ميکند. شيوه زندگي و رفتارهاي روزانه در زمان روزهداري در هر کشور مسلماني متفاوت است. براي مثال در کشور ما با توجه به تفاوتهاي فرهنگي، وعدههاي مصرفي غذا ميتواند 2 بار (در سحر و افطار) و يا بيشتر (براي مثال همراه مصرف شام) باشد. بايد توجه داشت که مصرف داروها در اين ماه بدون نظر پزشک دستخوش تغيير نشود.

نکات کلي که ميتواند بيماران را در مصرف بهتر غذا در اين ماه ياري کند شامل:

مصرف مايعات بخصوص آب براي جلوگيري از دهيدراتاسيون (روزه در زمان افطار بهتر است با آب و مايعات باز شود.)

در زمان غذا به اندازه کافي سبزيجات مصرف شود.

کاهش مصرف مايعات حاوي کافئين مانند چاي، قهوه و نوشابه تا حد امکان (کاهش مصرف قبل از ماه رمضان شروع شود تا از ايجاد عوارضي مانند سردرد و نوسانات خلق جلوگيري شود.)

از مصرف قندهاي تصفيه شده در غذا مانند شيريني و انواع ديگر آن اجتناب شود.

از مصرف غذاهاي ادويهدار اجتناب شود.

در مطالعهاي که بر 81 بيمار روزهدار انجام شد، نشان داده شد که 42 اين بيماران رژيم دارودرماني معمول خود را ادامه داده و 58 آنها در الگوي مصرف داروي خود تغيير ايجاد کردهاند(43 قطع دارودرماني،10 تغيير الگوي دارودرماني و 5 مصرف يکجا دوز روزانه). در مطالعه ديگري بر 325 بيمار روزهدار نشان داده شد که 64 اين بيماران الگو مصرف داروي خود را تغيير دادهاند (18مصرف يکجا دوز روزانه قبل از غذاي سحر يا غذاي افطار). از مهمترين خطرات براي افرادي که در اين مطالعه داروهاي خود را يکجا مصرف کرده بودند، تداخلات دارويي بود. براي مثال زني 57 ساله با نارسايي قلبي بدليل مصرف همزمان ديورتيکهاي تيازيدي و ديژيتالها دچار عوارض ديژيتالها شده بود. در اين بيمار، ديورتيک تيازيدي باعث کاهش سطح پتاسيم و در ادامه افزايش ادرار شده و کاهش ميزان آب باعث افزايش حساسيت سلولهاي قلبي به ديژيتال و ايجاد عوارض جانبي شده است. در مطالعه ديگري بر 124 فرد با صرع ايديوپاتيک که در ماه رمضان روزه گرفته بودند، نشان داده شد که 27 نفر از اين افراد در اين ماه دچار تشنج شدند که 20 نفر آنها، داروهاي ضدصرع خود را از سحر تا افطار قطع ميکردند. در اين مطالعه قطع داروهاي ضدصرع، مهمترين دليل ايجاد تشنج در ماه مبارک رمضان نام برده شده است.

در تمامي مطالعات فوق نشان داده شده است که بيشتر بيماران اطلاعات خاصي راجع به چگونگي تغيير رژيم دارويي خود در طول ماه مبارک رمضان دريافت نکردهاند. در نتيجه ميتوان گفت تنظيم رژيم دارويي بيمارن با توجه به داروهاي مصرفي، شيوه مصرف، زمانبندي مصرف و تداخل با غذاهاي مصرفي ميتواند از مهمترين وظايف پزشکان باشد تا از عواقب مضر جلوگيري گردد.

شيوه مصرف

يکي از کارهاي قابل انجام براي دارودرماني بيماران در طول ماه مبارک رمضان، استفاده از شيوههاي مختلف مصرف است. با توجه به قوانين مذهبي روزهداري، بسياري از روشهاي مصرف دارو در طول روزهداري براي فرد روزهدار با توجه به متجهد مورد تقليد او ميتواند بدون اشکال باشد. براي مثال استفاده از کرمها يا شيافهاي رکتال و واژينال، تزريق آمپولهاي مسکن، دارويي و تقويتي چه عضلاني و چه وريدي (در صورتي که جنبه تغذيهاي نداشته باشد)، مصرف اسپريهاي بيني و ... با توجه به نظر بعضي مراجع تقليد مسلمان روزه را باطل نکرده و استفاده از آنها در طول روزهداري بدون اشکال است.

الگوي مصرف

دوز مصرف با توجه به ويژگيهاي بيماري فرد ميتواند در طول ماه مبارک رمضان تغيير کند. داروها در زمان روزهداري ميتواند بين زمان افطار تا سحر مصرف شوند. دو الگوي مختلف مصرف که به صورت معمول در ماه مبارک رمضان استفاده ميشود در ادامه آورده شده است.

دارودرماني تک دوز

راحتترين وضعيت قابل تصور، بيماري است که تکدوز دارو در زمان افطار دارد. رژيم دارودرماني اين فرد در صورتي که با زمان روزهداري تداخل نداشته باشد، نيازي به تغيير ندارد. در صورتي که دوز مصرفي دارو در صبح يا در طول روز باشد، پزشک بايد مراقب تغيير دوز دارو در غروب باشد زيرا اين تغيير ميتواند ميزان کارايي (efficacy) درمان را کمتر کرده و مقاومت دارو را تغيير دهد.

کارايي و مسموميت بيشتر داروها ميتواند با توجه به زمان مصرف تغيير کند که بدليل تغيير فرآيندهاي بيوشيميايي، فيزيولوژيک و رفتاري در ريتم سيرکادين به وجود ميآيد. در نتيجه زمانهاي سيرکادين بايد از مهمترين عوامل اثرگذار بر فارماکوکينتيک، کارايي و عوارض دارو در نظر گرفته شود. جدول شماره 1 اطلاعات بدست آمده از مطالعات فارماکوکينتيک و فارماکوديناميک گروهي از داروها را نشان ميدهد.

تفاوتهاي فارماکوکينتيکي داروها در ماه مبارک رمضان نيز ديده شده است. در مطالعه مقايسهاي در مورد فارماکوکينتيک تئوفيلين قبل و در طي ماه مبارک رمضان در داوطلبان روزهدار نشان داده شد که جذب دارو به طور محسوس در ساعت 8 شب (2 ساعت پس از افطار) کمتر از ساعت 4 صبح (دقيقا پس از سحر) است. اين نتايج بدليل تغييرات سيرکادين در تفاوتهاي pH معده و تفاوتهاي ريتم و کيفيت غذاي مصرفي به وجود ميآيد.

در مطالعه ديگري که بر پارامترهاي فارماکوکينتيکي داروي والپروئيک اسيد در ماه مبارک رمضان بر داوطلبان روزهدار انجام شد، نشان داده شده که تغيير ريتم زندگي و الگوي مصرف دارو ميتواند تاثير به سزايي بر اين پارامترها داشته باشد. علاوه بر تاخير در جذب دارو، مشخص شد که کاهش محسوسي در نيمه عمر حذف پلاسمايي دارو در صورت مصرف در ساعت 5 صورت ميگيرد. با توجه به اينکه اين پارامترها با توجه به الگوي مصرف دارو دچار تغيير ميشوند، توصيه شده است که وضعيت مصرف داروهاي ضدصرع در ماه مبارک رمضان به دقت پايش شوند.

البته در مطالعاتي نيز نشان داده شده در صورت ادامه مصرف صحيح داروهاي ضد فشار خون در بيماران با فشارخون بالا، پارامترهاي فارماکوکينتيکي و فارماکوديناميک اندازهگيري شده، دچار تغيير محسوسي نميشود. همچنين در مطالعه 5 سالهاي که بر کارايي و تحمل داروهاي ضدانعقاد که بر 106 نفر روزهدار و 183 نفر غيرروزهدار طي 5 سال انجام شد، نشان داده شده که ميزان بروز حوادث ترومبوتيک در اين بيماران تغييري نکرده است.

[h=3]دارودرماني دو دوز يا بيشتر در روز[/h]

تنظيم دقيق دارودرماني دو بار در روز براي بيماران در زمان روزهداري مشکل است. اما تنها راه موجود براي استفاده از اين روش در صورتي که بيمار تصميم به روزه داري دارد، تجويز دارو در زمان سحر و افطار است. در اين حالت فواصل زماني بين مصرف دارو و پروفايل غلظت پلاسماي دارو تغيير ميکند و در نتيجه کارايي و تحمل به دارو نيز تغيير ميکند. اين موضوع در مورد داروها با محدوده درماني کوچکتر که احتمال ايجاد مسموميت با آنها بيشتر است، از اهميت بيشتري برخوردار است.

در مطالعه ديگري که بر يک گروه 12 نفره قبل و بعد از ماه رمضان انجام شد، نشان داده شده که روزهداري بر عوارض دارويي و فارماکوکينتيک تئوفيلين آهستهرهش که به صورت دو بار در روز مصرف ميشود اثرگذار است. اين مطالعه در دو دوره انجام شد. در دوره اول، 5 روز رژيم درماني در طول ماه مبارک رمضان (مصرف دارو 3 صبح و 7 شب) براي بيماران در نظر گرفته شد و دوره بعد به همين شکل 4 هفته بعد از اين ماه انجام شد. در خارج از ماه رمضان تنها 4 نفر از 12 نفر دچار تهوع جزيي ناشي از دارو شدند در حالي که در طول روزهداري 8 نفر از 12 نفر دچار دردهاي شکمي و تهوع شدند که 6 نفر از آنها دچار استفراغ شده و روزه خود را باز کردند. با توجه به نتايج اين مطالعه، نويسنده نتيجه گرفته که مصرف داروهاي طولانياثر به صورت يک بار در روز براي بيماران آسمي در طول روزهداري مناسبتر است.

در نتيجه در دارودرماني در ماه مبارک رمضان تا حد امکان بايد تعداد دوزهاي مصرفي را کاهش داده و از داروهايي با فرمولاسيونهاي آهستهرهش استفاده کرد. داروهايي که نيمهعمر حذف بيشتري دارند نيز براي استفاده در ماه مبارک رمضان مناسبترند زيرا طول اثر بيشتري داشته و ميتوانند به صورت يک بار در روز مصرف شوند.

براي مثال در تجويز NSAIDها در آرتريت، ميتوان بجاي تجويز داروهايي مانند ايبوپروفن (نيمه عمر 2 تا 3 ساعت)، فلوربيپروفن (نيمه عمر 4-3 ساعت)، ناپروکسن (15-12 ساعت) در طول روزهداري، داروي پيروکسيکام با نيمه عمر 38-26 ساعت را به صورت تک دوز تجويز کرد.

[h=3]تداخل با غذاهاي مصرفي[/h]

به طور کلي تداخل غذا-دارو ميتواند باعث کاهش، تاخير يا افزايش دسترسي سيستميک دارو در بدن شود. جدول 2 تعدادي از تداخلات داروها با غذا را نشان ميدهد. ميزان تداخل داروها با غذا و اثر مثبت يا منفي اين تداخل در جهت جذب دارو ميتواند به عوامل بسياري از جمله خصوصيات طبيعي فيزيکي و شيميايي دارو، فرمولاسيون، نوع غذا، فاصله زماني ميان مصرف غذا و مصرف دارو ارتباط داشته باشد. دو عامل آخر ميتوانند در ماه رمضان اثر بيشتري از خود در اين تداخلات نشان دهند زيرا در ريتم و کيفيت مصرف غذا در اين ماه تغييرات به سزايي حاصل ميشود. همانطور که بيشتر گفته شد تعداد وعدههاي غذايي در افراد روزهدار با توجه به تفاوتهاي فرهنگي در طول ماه مبارک رمضان ميتواند تغيير کند. علاوه بر تعداد وعدهها، کيفيت غذايي نيز ميتواند در طول ماه مبارک رمضان در افراد روزهدار متفاوت باشد. در نتيجه تداخلات داروهاي مصرفي با ريتم و کيفيت جديد مصرف غذا بايد دقيقا توسط پزشک کنترل شود.

کيفيت غذاي مصرفي در زمان افطار از مهمترين نکاتي است که بايد در جذب داروهاي تجويزي مدنظر قرار گيرد. براي مثال مصرف مايعاتي مانند چاي، قهوه، آب پرتقال باعث افزايش اسيد معده ميشود، در نتيجه جذب داروهايي که اسيديته ضعيف دارند مانند ساليسيلاتها، ديپريدامول، سولفاناميدها، گروهي از آنتيبيوتيکها و هيپنوتيکها را افزايش ميدهند. اين موضوع همچنين ميتواند اثر داروهايي مانند پتدين، آميتريپتيلين و آنتيهيستامينها را مهار کند. ميزان زياد مصرف کربوهيدراتها و چربي در اين غذا ميتواند بر فراهمي زيستي اين داروها تاثير گذاشته که اين موضوع به فرمولاسيون دارو نيز مربوط است.

اثرات باليني به کوچکي محدوه درماني دارو وابسته است. تغيير در فراهمي زيستي دارو بدليل اين تغييرات ميتواند بر غلظت پلاسمايي دارو تاثير گذاشته که اين موضوع مخصوصا در داروهايي که محدوده درماني کوچکي دارند، ميتواند باعث کاهش اثربخشي و افزايش عوارض جانبي شود.

http://parsiteb.com/fa/images/big/Fotolia_apple_bite_XS.jpg

[h=3]اهميت مشاوره قبل از ماه رمضان.[/h]

در مطالعهاي که در ميان روزهداران کشور نيجريه انجام شد (142 روزهدار در اين مطالعه حضور داشتند) مشخص شده که تغييرات رفتاري متعددي در اين افراد صورت ميگيرد. تعداد زيادي از آنها دوز صبحگاهي داروي خود را زودتر مصرف کرده و دوز شامگاهي دارو را به عقب مياندازند. 2/78 از آنها غذاهاي پرچرب بيشتري در وعده غذاي افطار مصرف ميکنند و در 1/40 آنها ميزان خواب کمتر ميشود. تمام اين تغييرات رفتاري ميتواند از عوامل مهم بر تغيير فارماکوکينتيک و فارماکوديناميک دارو مصرفي مخصوصا در داروهايي که محدوده درماني کوچکي دارند باشد. در درمان بيماريهاي مزمن مانند آسم، ديابت مليتوس و صرع، اين تغييرات ميتواند باعث شکست درمان در ماه مبارک رمضان شود.

[h=3]دارودرماني براي بيماران ديابتي در ماه مبارک رمضان[/h]

مطالعات انجام شده در 13 کشور اسلامي نشان ميدهد که

43 از افراد مبتلا به ديابت نوع 1 و 79 از مبتلايان به ديابت نوع 2، در طول ماه مبارک رمضان روزه ميگيرند. با توجه به شيوع

6/4 ديابت در جهان ميتوان نتيجه گرفت که در حدود 50-40 ميليون نفر از افراد ديابتي در دنيا در ماه رمضان روزه ميگيرند. افراد ديابتي جزو گروهي هستند که روزه براي آنها واجب نيست زيرا اگر الگو و ميزان مصرف غذا و مايعات در آنها تغيير کند، بدليل اختلالات متابوليک مزمن موجود- بخصوص در افراد ديابتي نوع 1 که کنترل ضعيفي بر قند خون خود دارند- در خطر شديد عوارض مختلفي قرار ميگيرند. مطالعه بزرگي که در 13 کشور اسلامي بر 12243 روزهدار ديابتي انجام گرفته نشان ميدهد روزهداري در افراد ديابتي ميزان بالايي از عوارض حاد را به دنبال دارد. در نتيجه دارودرماني صحيح براي افراد ديابتي که در ماه مبارک رمضان تصميم به روزهداري دارند، بسيار پراهميت است تا از عوارض اين موضوع جلوگيري شود. دهيدراسيون و ترومبوز، هيپوگليسمي، هيپرگليسمي و کتواسيدوز ديابتي، چهار عارضه مهم بالقوه در روزهداران ديابتي در ماه مبارک هستند که خلاصهاي از آنها در ادامه شرح داده خواهد شد.

[h=3]هيپوگليسمي[/h]

کاهش مصرف غذا از مهمترين عوامل خطرزا در ايجاد هيپوگليسمي در افراد سالم است. در بيماران ديابتي که بخوبي تحت درمان هستند و HbA1c در آنها به طور ميانگين 7 است، خطر هيپوگليسمي شديد ميتواند به سه برابر افزايش پيدا کند. مورتاليتي اين عوارض در افراد ديابتي نوع 1 به ميزان 4-2 تخمين زده ميشود اما در افراد ديابتي نوع 2 به عنوان دلايل مرگ، عارضه نادر محسوب ميشود. همچنين ميزان هيپوگليسمي شديد در بيماران ديابتي نوع 1 بسيار بالاتر از بيماران ديابتي نوع 2 است. اين ميزان در افراد ديابتي نوع 2 که از داروهاي خوراکي استفاده ميکنند نيز کمتر از افرادي است که انسولين دريافت ميکنند.

مطالعات نشان ميدهد که روزهداري در بيماران ديابتي نوع 1 به ميزان 7/4 برابر و در بيماران ديابتي نوع 2 به ميزان 5/7 برابر باعث افزايش مراجعه بيماران به بيمارستان بدليل هيپوگليسمي شديد ميشود (بيماران روزهداري که به بيمارستان مراجعه نکردهاند، محاسبه نشدهاند.).همچنين در بيماران روزهدار که عادات زندگي و يا دوز داروي خود را در اين ماه تغيير دادهاند، هيپوگليسمي شديد بيشتر مشاهده شده است.

هيپرگليسمي

مطالعات موربيديتي و مورتاليتي طولاني در بيماران ديابتي نشان ميدهد بين ميزان هيپرگليسمي و عوارض ماکروواسکولار و ميکروواسکولار ارتباط وجود دارد.

مطالعات نشان ميدهد که روزهداري در بيماران ديابتي نوع 1 به ميزان 3 برابر ( با يا بدون کتواسيدوز) و در بيماران ديابتي نوع 2 به ميزان 5 برابر باعث افزايش مراجعه بيماران به بيمارستان بدليل هيپرگليسمي شديد ميشود (بيماران روزهداري که به بيمارستان مراجعه نکردهاند محاسبه نشدهاند). هيپرگليسمي شديد در بيماران روزهدار ممکن است بدليل کاهش بيش از حد دوز داروها و يا افزايش مصرف قند و غذا براي جلوگيري از هيپوگليسمي ايجاد شود.

[h=3]کتواسيدوز ديابتي[/h]

در بيماران ديابتي روزهدار، بخصوص بيماران ديابتي نوع 1 خطر ايجاد کتواسيدوز افزايش مييابد. اين خطر در بيماراني که قبل از اين ماه به شدت هيپرگليسميک بودهاند بيشتر است. گروهي از بيماران، دوز انسولين خود را در اين ماه کاهش ميدهند زيرا فکر ميکنند ميزان مصرف غذا در اين ماه کمتر شده است. خطر کتواسيدوز ديابتي در اين بيماران نيز افزايش مييابد.

[h=3]دهيدراتاسيون و ترومبوز[/h]

کاهش مصرف مايعات مخصوصا اگر طولاني باشد ميتواند از دلايل دهيدراتاسيون در روزهداران محسوب شود. دهيدراتاسيون شديد در آب و هواي گرم و مرطوب، بيماران با کار فيزيکي شديد و تمام عواملي که باعث عرق کردن بيش از حد شود اتفاق ميافتد. علاوه بر آن هيپرگليسمي ميتواند باعث ادرار اسمزي شديد شود که به کاهش حجم مايعات و الکتروليت بدن منجر ميشود. در ادامه ممکن است کاهش فشار ارتواستاتيک بخصوص در افراد با نوروپاتي اتونوميک قبلي اتفاق بيافتد که نهايتا ميتواند منجر به سنکوپ، زخم و شکستگي استخوان شود. علاوه بر اين، انقباض فضاي داخل عروقي ميتواند منجر به افزايش انعقادپذيري خون شود.

بيماران ديابتي روزهدار، افزايش انعقادپذيري را بدليل افزايش تجمع فاکتورها، کاهش آنتيکواگولانتهاي اندوژن و اختلال در فيبرينوليز از خود بروز ميدهند. افزايش ويسکوزيته خون پس از دهيدراتاسيون ميتواند خطر ترومبوز و انسداد عروق را افزايش دهد.

مديريت درمان

دسته بندي بر اساس احتمال خطر در بيماران ديابتي نوع 1 و 2 جهت تصميم گيري در مورد روزهداري در ماه مبارک رمضان در جدول 3 آورده شده است.

ملاحظات کلي

فردنگري

شايد مهمترين مسئله در مديريت درمان روزهداران ديابتي، درمان بر اساس شرايط شخصي باشد. در نتيجه مديريت درمان مخصوص خود فرد است

پايش مکرر ميزان قند خون

لازم است که بيمار، ميزان قند خود را در طول روز بارها چک کند. اين مسئله در مورد بيماران ديابتي نوع 1 و بيماران ديابتي نوع 2 که انسولين مصرف ميکنند بسيار مهم است.

مصرف غذا

رژيم غذايي در ماه مبارک رمضان نبايد نسبت به يک رژيم سالم و متعادل تغيير قابل توجهي داشته باشد. اين رژيم بايد بتواند وزن ثابت بدن را حفظ کند. در25-20 افراد در اين ماه کاهش يا افزايش وزن بدن ديده شده که گهگاه مقدار کاهش بيش از حد است. (بالاي 3 کيلوگرم).

براي جلوگيري از اين موضوع از مصرف غذاهايي که حاوي ميزان بالايي از کربوهيدرات و چربي است بخصوص در زمان افطار بايد جلوگيري کرد. هضم و جذب غذا پس از مصرف با تاخير صورت ميگيرد، به همين دليل مصرف غذاهاي حاوي کربوهيدراتهاي پيچيده در سحر و مصرف غذاهاي حاوي کربوهيدراتهاي ساده در افطار ميتواند مناسبتر باشد. همچنين توصيه ميشود تا در طول زمان افطار تا سحر مصرف مايعات فرد افزايش يافته و غذاي سحر تا مقداري که ممکن است ديرتر مصرف شود.

[h=3]ورزش[/h]

فرد روزهدار ميتواند فعاليت فيزيکي نرمال خود را حفظ کند. اما اجتناب از شديد شدن فعاليتها ضروري است زيرا ميتواند فرد را در خطر شديد هيپوگليسمي قرار دهد مخصوصا اگر اين فعاليتها در ساعت آخر قبل از افطار صورت گيرد. قابل ذکر است ورزش ميتواند بعضي از افراد ديابتي نوع 1 که کنترل خوبي بر قند خون خود ندارند را به هيپوگليسمي شديد ببرد.

http://parsiteb.com/fa/images/big/pic_sports_collage.jpg

[h=3]شکستن روزه[/h]

تمام روزهداران بايد بدانند در صورت ايجاد هيپوگليسمي [قند خون کمتر از mg/dl 60 (mmol/l 3/3)] روزه بايد سريعا شود زيرا ضمانتي وجود ندارد که اگر درمان به تعوق افتد، قند خون دوباره کاهش نيابد. همچنين در صورتي که در ساعات ابتدايي روزهداري قند خون به زير mg/dl 70 (mmol/l 9/3) برسد، روزه بايد شکسته شود مخصوصا در افرادي که انسولين، سولفونيلاوره يا مگليتينيد را در زمان سحر مصرف کردهاند. در نهايت اگر قند خون به بالاي mg/dl 300(mmol/l 7/16) برسد هم روزه بايد شکسته شود.

[h=3]مشاوره و ارزيابي پزشکي پيش از ماه رمضان[/h]

تمام بيماران ديابتي که ميخواهند در ماه مبارک رمضان روزه بگيرند، بايد آمادگيهاي لازم براي روزهداري بيخطر را کسب کنند که شامل موارد زير است:

ارزيابي پزشکي

اين ارزيابي بايد در يک تا دو ماه قبل از ماه مبارک رمضان صورت گيرد. در گام اول بايد توجه خاصي به سلامتي کلي بيمار داشت. قند خون، فشار خون و چربي خون بيمار حتما بايد کنترل شود. توصيههاي مخصوص راجع به خطرات موجود در روزهداري به تمامي بيماراني که تصميم دارند روزه بگيرند داده شود. در طول ارزيابي پزشکي تمام تغييرات لازم در رژيم غذايي و دارويي بيماران بايد اعمال شود تا بيمار بتواند روزهداري را زماني آغاز کند که در شرايطي پايدار به سر ميبرد و برنامه درماني او اثرگذار تلقي ميشود.

مشاوره و آموزش

تمامي افراد بيمار و خانواده آنها بايد موارد لازم در رابطه با کنترل بيمار ديابتي روزهدار در ماه مبارک رمضان را ياد بگيرند. اين موارد شامل علائم و نشانههاي هيپرگليسمي، هيپوگليسمي و دهيدراتاسيون، چگونگي ارزيابي قند خون، برنامه غذايي، فعاليتهاي بدني، مصارف دارويي و مديريت عوارض حاد است. بر مصرف غذا و مايعات به حد نياز تاکيد شود. از آمادگي آنها براي رويارويي با شرايط هيپوگليسمي اطمينان حاصل شود (مانند استفاده از ژل گلوکز، مايعات حاوي گلوکز، قرص گلوکز يا تزريق گلوکاگون توسط افراد خانواده).

[h=3]مديريت درمان بيماران ديابتي نوع 1[/h]

به طور کلي بيماران ديابتي نوع 1 بخصوص اگر قند خون آنها تحت کنترل نباشد، در خطر بالاي ايجاد عوارض شديد هستند و بايد به آنها توصيه جدي شود که از روزهداري پرهيز کنند. همچنين بيماراني که قادر به پايش قند خون خود به دفعات متعدد در روز نيستند، نيز بدليل خطر بالاي ايجاد عوارض بايد از روزهداري اجتناب کنند.

در رژيم درماني بيماران ديابتي بايد بر کنترل دقيق قند خون تاکيد داشت زيرا ميتواند از ايجاد عوارض ميکروواسکولار در طولانيمدت جلوگيري کند. کنترل قند خون در محدوده نرمال نيازمند دريافت انسولين تزريقي ( 3 بار يا بيشتر در روز) يا تزريق مداوم زيرجلدي انسولين با پمپ است. پايش دقيق و تنظيم دوز مداوم انسولين براي رسيدن به دوز مطلوب انسولين در بيماران ديابتي نوع 1 ضروري است.

در بيماران ديابتي نوع 1 تزريق يک وعده انسولين طولانياثر يا متوسطالاثر قبل از افطار براي تنظيم قند خون آنها در مدت 24 ساعت کافي نيست. به طور معمول بيماران نياز به 2 نوبت تزريق انسولين NPH به عنوان انسولين متوسطالاثر دارند که قبل از سحر و افطار به همراه انسولين کوتاهاثر مصرف ميشود. در اين شرايط خطر ايجاد هيپوگليسمي در ظهر بدليل مصرف انسولين در سحر وجود دارد. يکي از کارهايي که براي رفع اين خطر ميتوان انجام داد مصرف انسولين طولانياثر با فواصل 12 ساعته به عنوان انسولين پايه و مصرف انسولين بسيار سريعالاثر يا سريعالاثر قبل از دو وعده غذايي است. هنوز جايگزين مناسبتري براي انسولين پايه که طول اثر 12-8 ساعت داشته باشد در دسترس نيست در نتيجه احتمال ايجاد هيپوگليسمي بخصوص زماني که طول اثر انسولين مصرفي طولاني است را ميتوان انتظار داشت.

روش ديگري که ميتوان مخصوصا در مواردي که طول روزهداري بيشتر از 18 ساعت است از آن استفاده کرد، يک بار تزريق گلارژين (انسولين طولانياثر) يا تزريق دو بار دتمير (آنالوگ انسولين) به همراه مصرف آنالوگ انسولين بسيار سريعالاثر قبل از غذا است.

مطالعات راجع به نوع انسولين مورد استفاده براي افراد ديابتي نوع 1 محدود است. روش ديگر استفاده از پمپ انسولين است که هزينهبر و نيازمند پايش پياپي قند خون است.

مديريت درمان بيماران ديابتي نوع 2

بيماراني که تحت کنترل با رژيم غذايي هستند

در بيماران ديابتي نوع 2 که قند خون خود را به تنهايي با رژيم غذايي کنترل ميکنند، خطرات محتمل در صورت روزهداري تقريبا کم است. اما در صورت افراط در مصرف غذاي سحر يا افطار امکان ايجاد هيپرگليسمي وجود دارد. براي جلوگيري از اين مشکل بهتر است کالري غذايي را به دو يا سه وعده غذايي کوچکتر در زمان افطار تا سحر تقسيم کرد. بيماراني که تحت درمان با رژيم غذايي هستند، رژيم خود را با ورزش مرتب همراه ميکنند. براي جلوگيري از ايجاد هيپوگليسمي، شدت و طول اين فعاليت بدني بايد بنابر وضعيت فرد تنظيم شود. ورزش کردن به ميزان 2 ساعت بعد از افطار ميتواند از گزينههاي مناسب براي اين بيماران باشد. در اين گروه از بيماران که اکثريت آنها را کهنسالان تشکيل ميدهند و دچار افزايش فشار خون و چربيهاي خون هستند، دقت به وضعيت مصرف مايعات بسيار مهم است زيرا دهيدراتاسيون ميتواند خطرات ترومبوتيک را به همراه داشته باشد.

بيماراني که تحت کنترل با رژيم دارويي خوراکي هستند

فردنگري در دارودرماني اين بيماران بسيار مهم است. بطور کلي در اين بيماران داروهايي که مکانيسم آنها کاهش حساسيت به انسولين است، نسبت به داروهايي که ترشح انسولين را افزايش ميدهند، خطر کمتري ايجاد مي کنند.

متفورمين: بيماراني که فقط تحت درمان با متفورمين هستند بدليل کم بودن احتمال هيپوگليسمي ميتوانند به راحتي روزه بگيرند. به اين افراد توصيه ميشود زمان مصرف داروها را تغيير داده و به صورت دو بار در روز مصرف کنند. بهتر است دو سوم کل دوز متفورمين بلافاصله قبل از غذاي افطار و باقي آن قبل از غذاي سحر مصرف شود.

گليتازونها: بيماراني که تحت دارودرماني داروهاي حساس کننده به انسولين مانند پيوگليتازون (Pioglitazone) يا روزيگليتازون (Rosiglitazone) هستند، خطر کمي براي ايجاد هيپوگليسمي دارند. به همين خاطر معمولا تغيير دوز دارو در اين افراد الزامي نيست.

سولفونيل اورهها: به نظر ميرسد اين گروه از داروها بدليل خطر ذاتي هيپوگليسمي که در پي دارند براي دارودرماني در طول روزهداري مناسب نيستند. از اينرو دارودرماني با آنها بايد با فردنگري و از روي احتياط صورت گيرد. استفاده از کلرپروپاميد (Chlorpropamide) در ماه مبارک رمضان بدليل احتمال بالاي ايجاد هيپوگليسمي طولاني و غيرقابل پيشبيني منع مصرف کامل دارد. داروهاي جديدتر اين خانواده مانند گليکلازيد (Gliclazide) يا گليپراميد (Glipramide) احتمال خطر ايجاد هيپوگليسمي کمتري از خود بروز دادهاند. به طور کلي مشاهده شده که دارودرماني با رپاگلينيد (Repaglinide) ايمنتر از دارودرماني با سولفونيلاورهها است اما بدليل استفاده اين داروها در تمام دنيا و قيمت به نسبت کمتر آنها ميتوان داروهاي نسل جديد اين گروه را با احتياط در روزهداري استفاده کرد.

تحريک کنندگان کوتاهمدت ترشح انسولين: داروهاي اين گروه مانند رپاگلينيد (Repaglinide) بدليل طول اثر کوتاهشان در طول روزهداري ميتوانند به خوبي مورد استفاده باشند. اين داروها ميتوانند به صورت دو بار در روز قبل از غذاي سحر و افطار مورد استفاده قرار بگيرند. همانطور که گفته شد استفاده از اين داروها احتمال خطر هيپوگليسمي کمتري نسبت به سولفونيل اورهها دارند.

بيماراني که تحت کنترل با رژيم انسوليني هستند

مشکلات گريبانگير بيماران روزهدار ديابتي نوع 2 که انسولين مصرف ميکنند شبيه به مشکلات بيماران ديابتي نوع 1 است، غير از اين که در بيماران ديابتي نوع 2 احتمال ايجاد هيپوگليسمي کمتر است. در اينجا نيز هدف کلي نگهداري سطح خوني لازم انسولين پايه براي درمان کمبود نسبي غالب و غلبه بر مقاومت به انسولين موجود است. هدف اصلي مهار برونده گلوکز کبدي در حد سطح فيزيولوژيک آن در طول روزهداري است. از بهترين مدلهاي دارودرماني ميتواند تجويز انسولين متوسطالاثر يا طولانياثر همراه يک انسولين سريعالاثر قبل از غذا باشد. با اين که امکان ايجاد هيپوگليسمي در اين افراد کمتر از ديابتيهاي نوع 1 است، اما همچنان يک خطر محسوب ميشود مخصوصا در بيماراني که چندين سال است انسولين درماني انجام ميدهند. در اين افراد ممکن است سلولهاي بتاي پانکراس از کار افتاده باشد و کمبود محسوس انسولين وجود داشته باشد. بيماران ديابتي کهنسال در خطر بسيار بالاتري قرار دارند.

در صورتي که دوز انسولين براي هر فرد تنظيم شده باشد، يک تزريق انسولين طولانياثر مانند گلارژين يا دو تزريق انسولين NPH، لنت (Lente) يا دتمير (Detemir) قبل از غذاي سحر و افطار ميتواند قند خون فرد را کنترل کند. در افرادي که داراي ميزان انسولين پايه مناسبي هستند، يک تزريق انسولين متوسطالاثر قبل از غذاي افطار ميتواند براي کنترل ميزان قند خون کافي باشد. در اين افراد پيک اثر در زمان غذاي سحر روي ميدهد و سطح خون انسولين لازم در زمان مصرف آن غذا را فراهم ميکند. به هرحال بسياري از روزهداران بدليل مصرف ميزان بسيار زياد کالري در زمان افطار احتياج به مصرف يک انسولين سريعالاثر ديگر هم دارند. گروهي از اين افراد نيز به يک دوز انسولين سريعالاثر ديگر در زمان سحر نياز دارند. در تعيين دوز انسولين در افراد روزهدار تاکيد بر اين است که ميزان دوز با کاهش يا افزايش وزن در ماه مبارک رمضان تنظيم شود.

جدول شماره 4 نمونهها و توصيههايي براي تنظيم دارودرماني در بيماران ديابتي نوع 2 در طول رمضان را نشان ميدهد.

دارودرماني براي ساير بيماري ها در ماه مبارک رمضان

بارداري

در بارداري افزايش مقاومت به انسولين، افزايش ترشح انسولين و کاهش خروج کبدي آن صورت ميگيرد و غلظت قند خون در طول روزهداري کمتر از افراد غير باردار است اما ميزان قند خون پس از غذا و سطح خوني انسولين ايجاد شده پس از آن از افراد غير باردار بيشتر است. افزايش قند خون و افزايش HbA1c در اين افراد باعث افزايش احتمال ناهنجاريهاي ماژور مادرزادي در جنين ميشود. روزهداري در ماه مبارک رمضان خطر بالاي موربيديتي و مورتاليتي براي جنين و مادر را در پي دارد (تناقص در شواهد وجود دارد). با وجود اينکه زنان باردار مسلمان از روزهداري در ماه مبارک رمضان معاف هستند اما گروهي از آنها حتي با وجود انواع ديابت (نوع 1، نوع 2 و بارداري) اصرار به روزهداري دارند. اين گروه از افراد، گروه پرخطر در روزهداري را تشکيل ميدهند و مدريت درمان آنها نيازمند مراقبتهاي شديدي است.

بطور کلي زنان باردار با ديابت قبل از بارداري يا ديابت بارداري بايد به شدت از روزهداري اجتناب کنند. در صورتي که اين افراد تصميم به بارداري گرفتند بايد مراقبتهاي شديد براي آنها در نظر گرفته شود. ارزيابي پزشکي پيش از ماه رمضان و مشاوره يادگيري قبل از ماه مبارک رمضان براي آنها لازم است. در اين ارزيابي بايد تاکيد بر کنترل دقيق ميزان قند خون و HbA1c باشد. بايد اطلاعات لازم راجع به عوارض احتمالي کاهش قند خون براي جفت و جنين به مادر داده شود. يادگيريها نيز بايد بر افزايش مهارتهاي شخصي متمرکز باشد. در حالت ايدهآل بايد زن باردار تحت نظر گروهي از کادر پزشکي شامل متخصص زنان و مامايي، فوق تخصص ديابت، متخصص تغذيه و پرستار باشد.

به طور کلي مديريت درمان بادرداري در ماه مبارک رمضان بر اساس رژيم غذايي مناسب و دارودرماني شديد با انسولين است. تمام کارهاي لازم براي کمترل بيماران ديابتي نوع 1 و 2 براي مديريت اين افراد نيز لازم است. با اين تفاوت که در اين افراد پايش بيشتر و تنظيم دوز بيشتر انسولين ضروري است.

فشار خون بالا

دهيدراتاسيون، کاهش حجم مايعات و تمايل به سمت کاهش فشار خون ميتواند در زمان روزهداري در ماه مبارک رمضان اتفاق بيافتد. مخصوصا اگر روزهداري به طول انجامد و همراه با عرق کردن بيش از حد باشد. در نتيجه دوز داروهاي ضد فشار خون در افرادي که فشار خون بالا دارند حتما بايد تنظيم شود تا از کاهش فشار خون جلوگيري شود.

در اين افراد تنظيم دوز مخصوص هر فرد از مهمترين نکاتي است که بايد در ماه مبارک رمضان در نظر گرفته شود. در ارزيابي پزشکي پيش از ماه مبارک رمضان تاکيد بر يادگيري و انجام دقيق درمانهاي دارويي و غيردارويي از نکات مهم است. از تجويز ديورتيکها براي درمان فشار خون بالا بهتر است پرهيز شود؛ مخصوصا اگر بيمار در شرايط آب و هوايي گرم زندگي ميکند. نهايتا در صورت تجويز، اين گروه از داروها بهتر است در زمان افطار مصرف شوند. بهترين نحوه تجويز براي اين بيماران، تجويز داروهاي طولانياثر در روز است. براي تنظيم درمانهاي غيردارويي بيمار بايد سعي کند در رژيم غذايي خود هرچه کمتر نمک و چربي مصرف کند.

به بيماراني که فشار خون خود را به سختي کنترل ميکنند، پيشنهاد ميشود تا زماني که به کنترل مناسبي از فشار خون نرسيدهاند، از روزهداري در ماه مبارک رمضان اجتناب کنند. بيماران با فشار خون بحراني بايد سريعا روزه خود را شکسته و تحت درمان مناسب قرار گيرند. فشار خون بحراني به شرايطي ميگويند که فشار خون سيستوليک بالاتر يا مساوي 200 ميليمتر جيوه و/ يا فشار خون دياستوليک بالاتر از 120 ميليمتر جيوه با وجود شواهدي از آسيب حاد ارگان يا وجود فئوکروموسيتوما، عوارض قطع کلونيدين تروماي سر و خونريزي شرياني تهديد کننده زندگي است. درمان مناسب در اين حالت، پايين آوردن فشار خون در طول 30-15 دقيقه براي اجتناب و کاهش خطر عوارض جدي است (هدف رساندن فشار سيستوليک به 160 ميليمتر جيوه و فشار دياستوليک به 110-100ميليمتر جيوه است). اين کاهش بايد کنترل شده باشد تا کاهش ناگهاني فشار خون باعث اختلال در پرفيوژن ارگانهاي حياتي مانند مغز نشود.

چربي خون بالا

به طور معمول ديده شده که ميزان غذاهاي دريافتي پر از کربوهيدراتها و چربيهاي اشباع در ماه رمضان افزايش مييابد. در مطالعهاي، ديده شده که از بين 142 فرد روزهدار، 2/78 از آنها غذاهاي پرچرب بيشتري در غذاي افطار مصرف ميکنند. مشاورههاي پزشکي دقيق درخصوص جلوگيري از اين موضوع بايد انجام شود. همچنين بايد دقت شود که دارودرماني که قبل از ماه مبارک رمضان در خصوص افزايش کلسترول و تريگليسريد انجام ميشده همچنان در اين ماه ادامه يابد.

بيماريهاي ريوي

بيماراني که درگير بيماريهاي مزمن ريه، COPD، آمفيزم، آسم شديد و برونشيت هستند، بايد از روزهداري پرهيز کنند. در صورت تصميم به روزهداري، اگر اين بيماران در ماه مبارک رمضان دچار تنگي نفس و ساير علائم حاد تنفسي يا حمله آسم شدند، بايد سريعا روزه خود را شکسته و درمانهاي لازم را انجام دهند. در نتيجه همراه داشتن داروهاي لازم در اين بيمارن بسيار مهم است زيرا در صورت حمله آسم به سرعت بايد از آنها استفاده کنند. اين بيماران بايد مقدار آب کافي مصرف کنند چون دهيدراتاسيون ميتواند وضعيت آسم فرد را بدتر کند. بسياري از اين بيماران از داروهاي تنفسي مانند اسپريها استفاده ميکنند. در صورت مجاز بودن استفاده از اين شکل دارويي از نظر مجتهد مورد تقليد بيمار، بيمار ميتواند از اين شکل دارويي در رژيم درماني استفاده کند.

بيماريهاي قلبي و عروقي

بيماراني که درگير بيماريهاي قلبي مزمن، بيماريهاي کرونر و فشار خون بالاي کنترل نشده هستند، بايد از روزهداري پرهيز کنند. اگر اين بيماران در ماه مبارک رمضان دچار علائم شديد اين بيماري شدند، بايد سريعا روزه خود را شکسته و درمان هاي لازم را انجام دهند.

بيماريهاي کليوي

روزهداري براي بيماراني که درگير بيماريهاي مزمن کليوي، دياليز کليوي، پيوند کليه و سندرم نفروتيک هستند در صورت وجود بيماريهاي ديگر مانند بيماريهاي کرونر، فشار خون شديد کنترل نشده يا بيماراني که در خطر دهيدراتاسيون هستند بيخطر نيست. در صورتي که بيماري همراه وجود نداشته باشد و بيماري اصلي تحت کنترل باشد، بيمار با انجام صحيح رژيم غذايي و دارويي و دريافت مشاورههاي پزشکي و آشنايي با علائم دهيدراتاسيون ميتواند روزه بگيرد.

بيماراني که داروهاي سرکوب کننده سيستم ايمني مصرف ميکنند

بيماراني که داروهايي از قبيل استروئيدها، سيکلوسپورين، مايکوفنولات، آزاتيوپرين و تاکروليموس مصرف ميکنند، روزهداري برايشان در ماه مبارک رمضان به طور کلي بيخطر است. بيشتر اين داروها به شکل يک بار يا دوبار در روز مصرف ميشود که ميتوان اين دوزها را با زمان مصرف غذا در سحر و افطار تنظيم کرد. توصيه به مصرف مايعات کافي در زمان روزهداري در مورد اين بيماران براي جلوگيري از دهيدراتاسيون بسيار مهم است. بهتر است استروئيدها بدليل همخواني با آزاد شدن استروئيدهاي داخلي بدن در زمان روزهداري همراه با غذاي سحر مصرف شوند.

HIV/AIDS

مبتلايان به بيماري ايدز بدليل اينکه داروهاي آنتي رتروويرال مصرف ميکنند و اين داروها نيز بايد به صورت پيوسته در روز مصرف شوند معمولا نميتوانند روزه بگيرند زيرا قطع اين داروها در ماه مبارک رمضان شرايط بيمار را بسيار نامناسب ميکند و هر بيماري که تصميم به روزهداري و تعويض رژيم دارويي خود دارد بايد حتما با پزشک متخصص عفوني خود مشورت کند.

افراد کهنسال

افراد بالاتر از 65 سال در صورتي که ناتواني شديد جسمي داشته باشند بايد از روزهداري اجتناب کنند اما در صورتي که وضعيت سلامت مناسبي داشته باشند، ميتوانند روزه بگيرند. بيشترين مشکل موجود در اين گروه سني در زمان روزهداري مسموميت دارويي است. در اين گروه سني کليرانس دارويي نسبت به يک فرد معمولي کاهش يافته و در صورت مصرف دوز زياد دارو فرد را دچار مسموميت ميکند. همچنين افزايش نسبت چربيهاي بدن در اين سن باعث کاهش قدرت عملکرد و افزايش طول عملکرد داروهايي ميشود که به مقدار زياد در چربي حل ميشوند. در نتيجه تغييرات فارماکوکينتيکي مختلف در اين بيماران باعث ميشود که تنظيم الگوي مصرف روزانه داروها از مهمترين کارهايي باشد که در مشاوره پزشکي بايد انجام شود. رژيم غذايي متوازن که شامل تمام مواد غذايي لازم براي اين افراد است حتما بايد رعايت شود. بازکردن روزه در زمان افطار در اين افراد بايد با آب يا ميوهجات صورت بگيرد. مصرف آب کافي در طول افطار تا سحر از نکات بسيار مهمي است که اين افراد بايد در زمان روزهداري رعايت کنند.

مشکلات چشم، گوش و بيني

در بيماريهاي چشمي مانند گلوکوم، عفونتهاي چشم و زکام، بيماريهاي گوش مانند عفونت گوش و در مشکلات بيني مانند احتقان بيني در صورتي که از نظر مجتهد مورد تقليد بيمار استفاده از داروهاي چشمي مانند کرمها و قطرهها، استفاده از قطره هاي گوش در حال معمولي، سوراخ شدن و پاره شدن پرده گوش و استفاده از قطره ها و اسپري هاي بيني در زمان روزهداري جائز باشد، فرد ميتواند با مصرف رژيم دارويي مورد نياز روزه بگيرد. در صورتي که رژيم درماني فرد به صورت تک دوز يا دوبار در روز باشد، ميتواند با تنظيم زمان مصرف دارو در افطار و سحر بدون مشکل مصرف داروها روزه داري کند

پارسی طب

yasi · مهر 11، 2014

[h=1]نیازهای بدن روزه دار

[/h]

دكتر حسنعلي شعبان زاده

نیازهای بدن روزه دار

بهداشت روزه

بسمه تعالي

قرآن فلسفه تشريع روزه را قرار دادن انسان در مسير دستيابي به تقوي معرفي مي كنند كتب عليكم الصيام ...(روزه مايه استقرار و تثبيت اخلاص است) روزه آثار بهداشتي و درماني زيادي دارد يعني علاوه بر بركات معنوي آن از فوائد جسمي و رواني روزه نيز بهره مند مي گردد. به منظور پيشگيري از اطاله كلام فقط به بيان چند توصيه سودمند براي انجام آسان تر روزه از ديدگاه بهداشتي در ذيل اكتفا مي شود.

1 – شما بايد روزانه (24 ساعته) از پنج گروه اصلي غذايي يعني گروه نان و غلات ، سبزي ها، ميوه ها، شير و لبنيات، گروه گوشت مصرف نماييد تا بتوانيد مواد مغذي مورد نياز بدن خود را كه شامل هيدرات كربن، چربي، پروتئين، و املاح است، تامين نمائيد. در اين صورت بدني سالم و انرژي كافي براي انجام فعاليت روزانه خود به دست خواهيد آورد.

2 – روزه بي سحري توصيه نمي شود در اين افراد كمبود بيش از حد انرژي باعث مي شود از منابع چربي براي تامين انرژي در اثر سوخت ناقص چربي ها تركيبات شيميايي ستوني در بدن ايجاد مي شود كه باعث بوي بد دهان و دردهاي غضلاني و سردرد مي شود .... سحري بايد يك وعده غذاي كامل براي هر فرد خصوصا در نوجوانان در حال رشد باشد.

3 – زنان شيرده روزه دار بايد هنگام سحر و افطار مواد غذايي با كميت و كيفيت مطلوبي مصرف كنند تا لطمه اي به كودك وارد نشود هرگونه نياز بدن به غذا بايد تامين شود كه حجم آن را خود فرد تعيين مي كند به عبارتي نمي توان براي همه افراد در ماه رمضان يك الگوي تغذيه اي واحد پياده كرد.

4 – افرادي كه به بيماري گوارشي مزمن مبتلا هستند با اجازه پزشك ترجيحا از روزه داري معاف هستند. افرادي كه از داروهاي خاصي استفاده مي نمايند با راهنمايي پزشك مربوطه در صورت روزه داري داروها را تنظيم نمايند. سنگ كليه بيماري نيست مانع روزه داري نمي شود ولي هنگام افطار تا سحر 7-6 ليوان آب ميل نمايند.

5 – به مقدار كافي بين افطار تا وقت خواب آب بنوشيد تا از كم آبي جلوگيري شود از مصرف زياد مواد غذايي شيرين بپرهيزيد خصوصا به جاي زولبيا و باميه، خرما و كشمش ميل نمائيد از مصرف غذاهاي تند و سريع اجتناب كنيد. از مصرف نوشيدني هاي كافئين دار مانند كوكا، قهوه چاي پر رنگ اجتناب نمائيد چون كافئين ادرار آور بوده مايعات بدن دفع مي شود.و مسواك كردن دندان ها بعد از افطار و قبل از خواب سلامتي را تضمين مي كند. از نوشيدن نوشابه هاي گازدار در ابتداي افطار بپرهيزيد چرا كه اين نوشابه ها هم موجب كمبود كلسيم در بدن و هم باعث تورم معده و ايجاد سيري كاذب مي شود. براي شروع افطار بهتر است از خرما شير گرم يا چاي استفاده شود تا معده به آرامي كار خود را شروع كند. مستحب است تا انسان گرسنه نشده است لب به غذا نگشايد و مستحب است انسان نيمه سير از سر سفره بلند شود از نظر اسلام پيشگيري عبارتست از منع افراط در هر چيزي اعم از خواب و خوراك و غيره.

6 – غذاهاي پرحجم و چرب و چاي زياد براي سحري استفاده نشود. از كربوهيدراتهاي پيچيده مانند نان، برنج و سيب زميني در وعده سحر استفاده كنيد. با منابع قندي و انرژي زا مانند خرما، آب ميوه انگور و شله زرد افطار كنيد از مصرف دسرها و شيريني هاي زياد در افطار و سحر پرهيز كنيد.

7 – غذاي افطاري و سحري را زماني طبخ و آماده كنيد، كه حداكثر تا دو ساعت بعد به صورت گرم به مصرف برسد و همچنين از خريد مواد غذايي فله اي و مواد لبني غير پاستوريزه از قبيل دوغ، ماست ، كره، سرشير و خامه فله اي و سنتي خودداري كنيد در صورت استفاده از سبزي ها و ميوه به صورت خام حتما مراحل سالم سازي شامل شستشوي اوليه انگل زدايي با مايع ظرفشويي و ميكروب زدايي با مواد ضد عفوني كننده و مجاز و شستشوي نهايي رعايت شود هنگام خريد مواد غذايي بسته بندي شده به مجوز وزارت بهداشت، تاريخ توليد، انقضاء از سالم بودن آن توجه كنيد. از آشاميدن آب سرد در شروع افطار خودداري كنيد در وسط غذا آب زياد نياشاميد، چون به علت رقيق شدن شيره ي گوارشي، هضم دشوار مي شود يك ساعت بعد از افطار و نيم ساعت قبل از سحر آب كافي بياشاميد.

8 – مصرف سبزي ضد عفوني شده به هنگام افطار و ميوه در هنگام سحر توصيه مي شود. از مصرف تنقلات زياد خودداري شود. نوجوانان نياز به 7 ساعت خواب آرام احتياج دارند شبها زودتر بخوابند تا اولا هنگام سحر با نشاط برخيزند و ثانيا از بركات معنوي سحرهاي ماه رمضان بهره مند شوند و دچار كم خوابي نشوند ساعات مطالعه طوري تنظيم شود كه بلافاصله پس از صرف غذا و يا لحظات گرسنگي نباشد.از تغييرات ناگهاني شديد در برنامه تغذيه در طول ماه مبارك رمضان خودداري كنيد و به طور معمول غذاهايي كه براي شما ايجاد ناراحتي مي كند مصرف ننمائيد.

9 – سيگار و مواد مخدر يك آفت جهاني و دشمن سلامتي شما و موجب آزار رساندن به هم نشينان و مردم است ماه مبارك رمضان يك فرصت عالي براي ترك اين عادت زيانبخش و آزار دهنده است عادتي را كه غالبا با انجام چند گناه آشكار مثل زيان رساندن به خود و ديگران و اسراف و اتلاف مال همراه است به طوريكه نظر فقها مبني بر اينكه هر چيزي استفاده آن به بدن ضرر برساند قطعا حرام است و تا جائيكه در احكام مقدس اسلام حفظ جان را يك واجب شرعي دانسته است چرا كه اهل ايمان و بندگان شايسته پروردگار به سلامت زيستن سزاوارترند. شايان ذكر است بر اساس روايت از حضرت علي (ع) كه فرموده اند :«پيشگيري بهتر از درمان است» در جهت زدودن بلاي خانمانسوز اعتياد بايد گام اساسي برداشته شود كه جهت تحقق اهداف آن خصوصا در اين ماه خودسازي و انسان سازي نصب العين قرار دادن فرمايشات گهربار مقام معظم رهبري كه فرموده اند : تمامي آحاد جامعه اعم از ارگان ها سازمان ها ، ارتباطات جمعي، در محافل اجتماعي بسيج شده تا اين بلاي خانمانسوز را ريشه كن نموده و جوانان را در مقابل هجمه هاي استعمارگران فرهنگي واكسينه نمايند و .....

10 – روغن هاي مايع به دليل داشتن اسيد چرب غير اشباع براي مصرف بهتر از روغنهاي جامدند براي سرخ كردن از روغن مخصوص سرخ كردني استفاده نمايند روغن زيتون بهترين روغنهاست.ظروف پلي استايرني شفاف تنها براي نوشيدني هاي سرد مناسب مي باشند و براي مواد غذايي داغ مانند چاي و قهوه مناسب نمي باشند. ظروف يكبار مصرف پليمري منشا نفتي دارند به علت اينكه در مواد غذايي گرم، چربي دار، مواد ترشي و اسيدي حل مي شوند بيماري زا و سرطان زاست استفاده طولاني مدت از بطري هاي يكبار مصرف حتي براي آب توصيه نمي شود. بهترين ظروف ايمن يكبار مصرف گياهي تهيه شده از نشاسته ذرت اصلاح شده است كه اين ظروف از هر گونه اثرات مضر و عكس العمل هاي شيميايي در تماس با مايعات داغ و غذاهاي گرم و در برابر حركات مقاومند. در پايان اين نكته قابل اهميت است كه تغذيه مناسب به معناي غذاهاي پر هزينه و پر زرق و برق نيست حتي با هزينه هاي كم مي توان از غذاهاي سالم بهره مند شد.

بهداشت روزه بسمه تعالي قرآن فلسفه تشريع روزه را قرار دادن انسان در مسير دستيابي به تقوي معرفي مي كنند كتب عليكم الصيام ...(روزه مايه استقرار و تثبيت اخلاص است) روزه آثار بهداشتي و درماني زيادي دارد يعني علاوه بر بركات معنوي آن از فوائد جسمي و رواني روزه نيز بهره مند مي گردد. به منظور پيشگيري از اطاله كلام فقط به بيان چند توصيه سودمند براي انجام آسان تر روزه از ديدگاه بهداشتي در ذيل اكتفا مي شود.