اجرای مراسم گری گشو در جنوب کشور و کشورهای حاشیه خلیج فارس

[Haniye]

http://shaloo1.ir/images/KHABAR/04.93/1-2.jpgزمان و محل برپایی مراسم:

این مراسم در شب 15 ماه رمضان ، همزمان با طلوع قرص ماه و افطاردر شهرهای جنوبی ایران و کشورهای حاشیه

 

خلیج فارس برگزار می شود. البته در کشورهای حاشیه خلیج فارس این مراسم در شبهای 14، 15، و 16 ماه رمضان اجرا می شود.

علت بر پایی مراسم:

این مراسم همزمان با شب تولد امام حسن مجتبی(ع) به عنوان عید شیعیان برگزار میشود. که به نوعی شیعیان خود

 

و فرزندانشان را در شادی اهلبیت و پیامبر اسلام به یمن تولد فرخنده سبط اکبر سهیم میکنند و جشنی فراگیر و همگانی

 

را همه سال بر پا میدارند.البته این مراسم ویژه شیعیان نبوده و اهل سنت نیز این مراسم را اجرا میکنند. به عنوان مثل

 

میتوان به اجرای این مراسم در روستای سنُی نشین بساتین از توابع عسلویه اشاره کرد.

 

نام های مراسم:

این مراسم هرچند در مناطق مختلف جنوب کشور و خلیج فارس نام های متفاوتی به خود گرفته است ولی به شیوه ای

 

یکسان و بسیار نزدیک به هم اجرا می شود. نام های مختلف این مراسم :

 

- این مراسم در بندر دیلم و دیگر شهرهای شمالی استان بوشهر به «گری گشو» و « گرگریعان» معروف است.

 

- در شهرهای جنوبی استان بوشهر ، بندر عباس و کیش و خوزستان به نامهای « گرگیعان » و « قرقیعان » نامیده میشود.

 

- در کویت : القرقیعان.

- در امارات متحده عربی به نام « حق اللیله»

- در قطر به نام « قرنقعوه»

- در عربستان سعودی به نام« قرقیشون»

- در عراق به نام «ماجینا» به معنای « ما آمدیم »

- در عمان به نام «قرنقشوه»

- در بحرین به نام «کرکاعون»

 

http://shaloo1.ir/images/KHABAR/04.93/3-1.jpg

 

وجه تسمیه اسامی مراسم:

«قرقیعان » و «گرگیعان » از « قرع الباب » به معنی و مفهوم «درزدن» یا از « قرة العین» به معنی « نور چشم»

 

یا «نورچشم رسول» و «قره عین قره عین» به کنایه از وجود مقدس امام حسن مجتبی(ع) گرفته شده است.

 

«گری گشو» به معنای «گشایش در کار» و «گره گشایی» در «کریم اهل بیت» بودن امام حسن (ع) و «مشکل گشا»

 

بودن امام علی(ع) مستتر و نهفته است.

 

http://shaloo1.ir/images/KHABAR/04.93/4-1.jpg

 

به منظور آشنایی بیشتر ، این مراسم را در بخشهای :

مقدمات گری گشو (آماده سازی )، اجرای گری گشو و فعالیتهای بعد از اجرا ،مورد مطالعه میدانی قرار گرفته میشوند.

 

1- مقدمات مراسم ( آماده سازی ):

آماده سازی دو گروه خردسال و بزرگ سال شرکت کننده در «گری گشو» را خانواده ها فراهم میآورند.

آمادهسازی خانواده برای شرکت در مراسم شامل دو بخش متفاوت میباشد:

 

1-1- خانوادههایی که بچههایشان در «گری گشو» شرکت خواهند کرد ، قبل از آمدن غروب شب پانزدهم ماه رمضان،

 

لباسهای مخصوص شب جشن (در مناطق عرب نشین برای پسرها دشداشه و برای دخترها خفتی عربی) به خصوص کیسه

 

مخصوص را برای جمعآوری شیرینیهای مراسم ، دوخته و آماده میسازند. این کیسهها (گری گشو) با پارچههای رنگی براق

 

و زیبا در ابعاد و اندازههای متفاوتِ متناسب با سن و سال بچههای شرکتکننده دوخته میشود که در شب مراسم بچهها آنها

 

را برگردن خود میآویزند و با خواندن اشعاری به در خانهها میروند. البته با کم حوصله شدن خانوادهها و کم رنگ شدن جایگاه

 

سنتها ، دیگر خانوادهها خیلی کم به دوختن کیسههای گری گشو اقدام میکنند و بیشتر از کیسههای برنج و کیسههای

 

پلاستیکی استفاده میکنند.

 

حتی برای بچههای چند ماه به نیت تبرک و شرکت در جشن اهل بیت نیز کیسه های زیبا دوخته میشود.

 

http://shaloo1.ir/images/KHABAR/04.93/5-1.jpg

 

 

 

این نوزاد را با لباسی زیبا آماده شرکت در اولین گری گشو زندگیش کرده اند.روی کیسه گری گشو این نوزاد با جملاتی

 

در خصوص مکارم اهل بیت و فضیلت این مولود جملاتی به عربی گلدوزی شده است.

 

2-1- همهی خانههای شرکت کننده درمراسم قبل از آمدن شب پانزدهم به تهیه و تدارک شیرینیها

 

و تنقلات مراسم جشن میپردازند.

 

http://shaloo1.ir/images/KHABAR/04.93/6-1.jpg

 

بعد از برشته کردن گندم و برنج، بو دادن تخمه و ذرت، تهیه کلوچههای سنتی و شیرینیهای آماده در بازار

 

و امروزه با وجود انواع کیک، ویفر، پفک ، لواشک، بیسکویت و کاکائو ، آنها را در ظرفهای پلاستیکی یا سبدهای

 

سنتی چون زنبیل و تویزه ریخته و در گوشهی اتاق گذاشته تا با آمدن بچهها به استقبالشان بروند.

 

http://shaloo1.ir/images/KHABAR/04.93/2.jpg

 

 

 

مقدمات تهیه و طبخ شیرینیهای دست ساز و سنتی از روزها قبل دیده میشود. در تصویر کیسههای گری گشو

 

از پارچههای چاپی براق و زیبا استفاده شده است.

 

 

2- اجرای مراسم :

این بخش که به عنوان بخش اصلی گری گشو ، به بخشهای : اجرا کنندگان گری گشو و اشعار گری گشو تفکیک می شوند.

 

 

1-2 - اجرا کنند گان گری گشو :

در این مراسم دو گرو ه بزرگسال در یک سو و گروه ها و دستههای چند نفره بچهها و خردسالان در سویی دیگر

 

شرکت می کنند. بچه شاد و شعر خوان به در خانهها میآیند و در میزنند. و بزرگسالان با ظروف و سبدها یا تشتها

 

یا آبکشهای پر از شیرینی وتنقلات پشت در به انتظار و استقبال گروههای بچهها می ایستند. عموم بچههای شرکت کننده

 

،دختر ها و پسرهای دو تا ده سالهاند که بچههای بزرگتر تا 15 سال هم در مراسم شرکت میکنند.

 

http://shaloo1.ir/images/KHABAR/04.93/7-1.jpg

 

 

http://shaloo1.ir/images/KHABAR/04.93/8-1.jpg

 

 

 

 

سنین بچههای شرکتکننده و تمایل آنها به استفاده از کیسههای برنج و کیسههای پلاستیکی به چشم میخورد.

 

شاید هم کسر شأنشان میشود چیزی به گردن بیاویزند.

 

http://shaloo1.ir/images/KHABAR/04.93/9-1.jpg

 

 

«گروه اجرا کننده خردسال و بزرگ سال در کنار هم»

 

http://shaloo1.ir/images/KHABAR/04.93/10-1.jpg

 

 

استفاده از سبدهای حصیری سنتی در کنار کیسههای پلاستیکی – شاید به نوعی تقابل سنت و مدرنیته باشد.

 

2-2- اشعار گری گشو :

اشعاری که بچه به صورت دست جمعی سر میدهند در مناطق مختلف ، متفاوت است . ولی به طور کلی میتوان این اشعار

 

را به دو دستهی «قبل از رفتن به در خانهای و در زدن» و «بعد از برگشتن از در آنخانه» تقسیم کرد.

 

 

1-2-2- اشعار قبل از رسیدن به در خانه ای:

این اشعار را گروهای کودکان در مسیر بین خانهها و کوچه در حالی که میدوند تا خود را به در خانهای دیگر برساند ، سر میدهند.

 

- « گرگریعان ، ماه رمضان»

- «گری گشو ، سرت بشو»[خنده](تو شهر ما)[خنده 2]

 

- «ما جینه یا ماجینه حل الچیس و انطینا» یعنی« ماآمدیم و ما آمدیم کیسهها را باز کنید و هدیه بدهید.»

 

- «یا اهل سطوح تنطونه لو نروح» یعنی« ای افرادی که بالای بام ایستاده اید، به ما عیدی می هید یا برویم؟»

 

2-2-2- اشعاری که در حین پذیرایی شدن میخوانند:

 

- «گرگیعان و گرگیعان الله یعطیکم رضعان» یعنی «گرگیعان و گرگیعان خدا به شما بچه عطا کند.»

 

- «گرگیعان و گرگیعان الله ایخلی اولیدکم» یعنی «گرگیعان و گرگیعان خدا پسر کوچولوی شما را نگه دارد»

 

3-2-2- اشعار بعد از برگشتن از در خانهای:

 

این اشعار را در واکنش به نوع پذیرایی و استقبال صاحب خانه در هنگام مراجعت سر میدهند.

 

- «حونه ی گدا خیُرش ندا» این را بچهها وقتی میخوانند که دست خالی از در خانهای برمیگردنند.

 

یعنی:« خانه ای که صاحب خانه اش گدا و خسیس بود خیر و برکت خانهاش را از ما دریغ داشت.»

 

- «حونهی گچی پر همه چی» این شعر را بچه ها وقتی میخوانند که دست پر از در خانهای بر میگردند که به نوعی

 

به تعریف و تمجید از زیبایی خانه و سخاوت اهل اشاره دارد. یعنی :«خانهی زیبایی که از گچ ساخته شده ، همیشه پر

 

از خیر و برکت و فراوانی باشد»

 

- «حونه ی گِلی پُر ...گُلی» این شعر را بچهها در بعضی از شهرها و روستاهای شمالی استان بوشهر وقتی

 

می خوانند که خانهای به آنها شیرینی ندهد یعنی « خانهای که با گل ساخته شده پر از فضله گربه باد.»

 

قاسم منصور آل کثیر یکی از جامعه شناسان خوزستانی در خصوص این مراسم می گوید: بچههای عرب خوزستانی

 

پشت در خانهها شعر میخوانند: «ماجینه یا ما جینه؛ حل الکیس و انطینا» (آمدیم و آمدیم؛ در کیسه را باز کن

 

و به ما عیدی و شیرینی بده) اگر اهالی خانه مثلا در پشت بام باشند خطاب به آنها میگویند: «یا اهل سطوح

 

تنطونه لو نروح» (ای افرادی که بالای پشت بام ایستادهاید به ما عیدی میدهید یا برویم؟)

 

همچنین ممکن است بچههایی که دست جمعی برای گرفتن عیدی به کوچهها میروند، دو گروه شوند و گروه نخست بگوید:

 

«گرگیعان و گرگیعان» و گروه دوم جواب دهد: « الله یعطیکم الرضعان» (خدا به شما بچه دهد) یا اینکه

 

" گرگیعان و گرگیعان - الله ایخلی اولیدکم ( خدا پسر کوچولوی شما را نگه دارد) این دو گروه ممکن است

 

به دو گروه دختر و پسر نیز تقسیم شود. (سایت خوز نیوز، سه شنبه 3تیر 1393، تاریخ انتشار:15 مرداد 1390)

 

3- بعد از مراسم :

با پایان گرفتن گری گشو بچهها از هم جدا میشوند و هریک به خانههای خود میروند و یا قبل از رفتن به خانه ،

 

جایی نشسته و به مقایسه میزان شیرینیهایشان با همدیگر بپردازند و مشخص کنند که مقدار گری گشو چه کسی بیشتر

 

از بقیه است. بچه ها در خانه در حضور اعضاء خانواده ،کیسههایشان را در سینی ریخته و بعد از تفکیک

 

انواع شیرینی ها و تنقلات از هم ، در حالی که گزارشی از نوع پذیرایی خانهها و همسایهها را به پدر و مادرشان میدهند

 

شروع به خوردن شیرینی و تنقلات میکنند. البته هر چه میزان خوراکیهای جمعآوری شده بیشتر باشد

 

، خانواده شبهای بیشتری در کنار هم نشسته و مشغول خوردن گری گشو خواهند شد.

 

http://shaloo1.ir/images/KHABAR/04.93/11-1.jpg

 

جمله «خدا پسر کوچولوی شما را نگه دارد» یکی از دعاهائیست که بچهها در قالب شعر در مناطق عربنشین،

 

تحقق آنرا از خداوند برای خانوادهها می خواهند. این جمله در پشت سر بچههای حاضر در تصویر به چشم میخورد.

 

نوشته شده توسط: حبیب خدامی

 

سایت خبری دیلم (شالو)

[Haniye]

از نیم ساعته دیگه گری گشو شروع میشه[خنده 1]

[yasi]

خیلی جالب بود [گل]، ما یه مراسم شبیه این میشناسیم اونم چهارشنبه سوری و قاشق زنی هستش[تایید]

[Haniye]

دوستان جاتون خالی پسرا ریختن توی حیاط خونه عموم اونم با کیسه برنج محسن[خنده]

 

منتها خجالت میکشیدم بگم صبر کنید میخوام ازتون عکس بگیرم[خنده 3][زبان]

 

همین الان از یه دخمل ناز عکس گرفتم که بهتون نشون بدم[خنده 1]

 

http://upload7.ir/imgs/2014-07/56616125027793531346.jpg

[saleh]

جالب و جذاب بود

مرسی استارتر[دسته گل]

[Haniye]

دوستان این عکس هم الان یکی از دوستام از کویت برام فرستاده

 

عکس گری گشو در کویت هستش .

 

ظاهرا اونا رسم دارن همه خوراکی هارو روی میز بزارن

 

که هر بچه ای اومد خودش هر چی خواست برداره

 

http://upload7.ir/imgs/2014-07/79265104990000012887.jpg

 

 

[Haniye]

http://upload7.ir/imgs/2014-07/21935833123113055962.jpg

[yasi]

دوستان این عکس هم الان یکی از دوستام از کویت برام فرستاده

 

عکس گری گشو در کویت هستش .

 

ظاهرا اونا رسم دارن همه خوراکی هارو روی میز بزارن

 

که هر بچه ای اومد خودش هر چی خواست برداره

 

http://upload7.ir/imgs/2014-07/79265104990000012887.jpg

 

 

 

جالبه پس این رسم مختص به ایران نیست؟!

ولی من تا بحال نشنیده بودم ، اولین بار بود که چنین موردی رو اشنا شدم . مرسی هانی جون:y2013:

[یوزارسیف]

خیلی جالب بود واقعا